Χαρτογραφώντας τις κοινωνικές επιπτώσεις έντονων καιρικών φαινομένων

Το πλημμυρικό επεισόδιο που έπληξε την Αττική στις 22 Οκτωβρίου 2015

Το meteo.gr μελέτησε τις κοινωνικές επιπτώσεις του καταστροφικού πλημμυρικού επεισοδίου της 22 Οκτωβρίου 2015 σε σχέση με την ένταση των καιρικών φαινομένων. Στο πλαίσιο της μελέτης, διερευνήθηκε η ανθρώπινη συμπεριφορά πριν και κατά τη διάρκεια των έντονων καιρικών φαινομένων μέσω σχετικού ερωτηματολογίου που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα ένα μήνα μετά το επεισόδιο της 22^ης Οκτωβρίου 2015, με εντυπωσιακή συμμετοχή των πολιτών.

Απολογισμός της κακοκαιρίας. Πολύωρες καταιγίδες προκάλεσαν καταστροφικές πλημμύρες, σοβαρές υλικές ζημιές και 4 ανθρώπινες απώλειες. Πραγματοποιήθηκαν πάνω από 1100 επεμβάσεις για άντληση υδάτων από πλημμυρισμένα κτίρια, ρέματα υπερχείλισαν, δεκάδες οχήματα παρασύρθηκαν, δεκάδες δέντρα ξεριζώθηκαν, οι δρόμοι έγιναν απροσπέλαστοι για ώρες.

Χάρτες βροχής και επιπτώσεων. Σύμφωνα με τις μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών του ΙΕΠΒΑ/ΕΑΑ που βρίσκονται στην Αττική, ο μεγαλύτερος όγκος βροχής έπεσε στα Β-ΒΔ του λεκανοπεδίου, όπου και έλαβαν χώρα τα σοβαρότερα προβλήματα. Οι χάρτες των Σχημάτων 1 και 2 αποτυπώνουν α) τη χωρική κατανομή της συνολικής βροχόπτωσης στο νομό και β) τη θέση από όπου πραγματοποιήθηκαν οι τηλεφωνικές κλήσεις των πολιτών στα επείγοντα της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για παροχή βοήθειας. Το χρώμα διαφέρει ανάλογα με τη χρονική στιγμή της κλήσης. Στο Σχήμα 1 διακρίνονται με κίτρινο τα σημεία όπου έχασαν τη ζωή τους οι 4 συμπολίτες μας.

Τα έντονα καιρικά φαινόμενα εξελίχθηκαν σε δύο φάσεις του 24ώρου. Η πρώτη φάση σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της νύχτας, μεταξύ 0300 και 0600 π.μ., και δεν προκάλεσε προβλήματα δεδομένης της περιορισμένης ποσότητας βροχής που έπεσε σε συνδυασμό με την υποτονική ανθρώπινη δραστηριότητα. Τα πρώτα προβλήματα εμφανίστηκαν ουσιαστικά λίγο μετά την έναρξη του δεύτερου κύματος της καταιγίδας στις 1000 πμ, παρουσίασαν ύφεση γύρω στη 1300 μμ, αλλά αμέσως μετά η βροχόπτωση επανήλθε με μεγαλύτερη ραγδαιότητα, διήρκησε 1 περίπου ώρα και προκάλεσε κατακόρυφη αύξηση στον αριθμό των εισερχόμενων κλήσεων στην Πυροσβεστική.

Ο ανθρώπινος παράγοντας. Ένα μήνα μετά τις καταστροφικές πλημμύρες της 22ης Οκτωβρίου 2015, το meteo.gr ανάρτησε ερωτηματολόγιο με σκοπό να διερευνήσει την ανθρώπινη συμπεριφορά πριν και κατά τη διάρκεια των έντονων καιρικών φαινομένων. Το ερωτηματολόγιο απευθύνθηκε σε όλους όσοι βίωσαν ή παρατήρησαν προβλήματα και ζημιές την ημέρα του πλημμυρικού επεισοδίου. Η ανταπόκριση ήταν εντυπωσιακή, αφού σε διάστημα 5 ημερών συλλέχθηκαν πάνω από 800 έγκυρες απαντήσεις (Σχήμα 3), η δε ανάλυση έδωσε ενδιαφέροντα αποτελέσματα σχετικά με την αντίληψη και την αίσθηση του κινδύνου, την προσαρμοστικότητα και την ετοιμότητα των πολιτών, σε συνάρτηση με κοινωνικά και προσωπικά χαρακτηριστικά.

Σχήμα 3: Χάρτης θέσεων συμμετεχόντων στο ερωτηματολόγιο την ώρα της κορύφωσης των καιρικών φαινομένων

Μόλις το 44% των αντρών και το 33% των γυναικών δήλωσαν πως είχαν ενημερωθεί εγκαίρως για τον επικινδυνότητα του καιρού. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της στατιστικής ανάλυσης του ερωτηματολογίου, η έγκαιρη πληροφόρηση σχετίζεται με ηπιότερο αίσθημα ανησυχίας ή φόβου κατά τη διάρκεια των έντονων καιρικών φαινομένων. Επίσης, οι καλά πληροφορημένοι πολίτες φάνηκε να χρειάζεται να προβούν σε λιγότερη αναπροσαρμογή των δραστηριοτήτων τους την ημέρα της καταιγίδας, άρα ήταν πιθανότατα καλύτερα προετοιμασμένοι.

Η αντίληψη του κινδύνου την ώρα της καταιγίδα βρέθηκε να εξαρτάται σημαντικά από την συνολική ποσότητα βροχής που είχε πέσει στο σημείο που βρισκόταν ο ερωτηθείς μέχρι τη στιγμή στην οποία αναφέρεται. Η προσαρμοστικότητα του ατόμου φαίνεται πως επηρεάζεται σημαντικά από την αντίληψη του κινδύνου και τα αισθήματα ανησυχίας και φόβου. Όσο εντονότερο πχ ήταν το αίσθημα ανησυχίας τόσο δραστικότερες οι μεταβολές των προγραμματισμένων μετακινήσεων (Σχήμα 4). Επίσης, όσο μεγαλύτερο εκτιμούσαν τον κίνδυνο οι ερωτηθέντες, τόσο μεγαλύτερη η κινητοποίησή τους για την αντιμετώπισή του. Σημαντική βρέθηκε επίσης η επίδραση του φύλου και της επαγγελματικής κατάστασης στην προσαρμοστικότητα, η οποία είναι ενισχυμένη για τις γυναίκες και τα άτομα με περισσότερες επαγγελματικές ευθύνες.

Σχήμα 4: Αριθμός απαντήσεων στο ερωτηματολόγιο σχετικά με την προσαρμοστικότητα των πολιτών σε σχέση με το επίπεδο ανησυχίας (0=καθόλου, 5=μέγιστο)

Το πλήρες κείμενο της εργασίας δίνεται σε μορφή αρχείου pdf (Download REPORT_METEOGR_22-10-2015.pdf)

Συντελεστές: Κ. Παπαγιαννάκη, Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη και Α. Μπεζές (ΕΑΑ)

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστούμε ιδιαιτέρως το Ενιαίο Συντονιστικό Κέντρο Επιχειρήσεων (ΕΣΚΕ) της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας για την παροχή των στοιχείων τηλεφωνικών κλήσεων που έλαβαν από πολίτες για παροχή βοήθειας.

Επίσης, ευχαριστούμε θερμά για την άμεση ανταπόκριση τους 800 επισκέπτες του meteo.gr που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο για τη μελέτη των κοινωνικών επιπτώσεων των έντονων καιρικών φαινομένων της ημέρας αυτής. 

Θυελλώδεις νότιοι άνεμοι

Επιμένουν οι θυελλώδεις νότιοι άνεμοι στη νότια Ελλάδα την Δευτέρα 29/02, με ριπές που φτάνουν στα 120 km/h σε περιοχές του νομού Λασηθίου (Αγιος Νικόλαος και Φινοκαλιά).

Ισχυροί νότιοι άνεμοι

Ενισχυμένοι νότιοι άνεμοι πνέουν στη νότια Ελλάδα την Κυριακή 28/02, με ριπές που φτάνουν στα 76 km/h στη Δυτική Πελοπόννησο (Αρχαία Ολυμπία).

Μεγαλύτερες θερμοκρασίες την Κυριακή

Υψηλές για την εποχή θερμοκρασίες σημειώθηκαν την Κυριακή 28/02 σε αρκετούς από τους σταθμούς μας στη Δυτική Ελλάδα και στην Κρήτη, φτάνοντας τοπικά στους 23 βαθμούς.

Λίγες βροχές στα δυτικά

Μέτρια ύψη βροχής σημειώνονται την Παρασκευή 26/02 στη Δυτική Ελλάδα και κυρίως στην Ηπειρο. Οι μεγαλύτερες τιμές βροχής που έχουν καταγράψει οι σταθμοί μας μέχρι τις 8  το απόγευμα της Παρασκευής δίνονται στον παραπάνω πίνακα. 

Ενισχυμένοι νοτιάδες

Ενισχυμένοι νότιοι άνεμοι πνέουν τη Τετάρτη 24/02 στο Αιγαίο, με ριπές ποου έφτασαν και ξεπέρασαν τα 100 km/h στη Νότια Εύβοια.

Υψηλές θερμοκρασίες

Υψηλες θερμοκρασίες οι οποίες έφτασαν στους 25 βαθμούς καταγράφησαν την Τρίτη 23/02 σε πολλές ηπειρωτικές περιοχές από τη Βόρεια ως στη Νότια Ελλάδα, όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί.

Ελάχιστες θερμοκρασίες

Μόνο μια αρνητική θερμοκρασία σημειώθηκε το πρωί της  Τρίτης 23/02 σε όλη τη χώρα, όπως διακρίνεται και στον σχετικό πίνακα (ο πίνακας δεν περιλαμβάνει στοιχεία από τους σταθμούς μας στα χιονοδρομικά κέντρα, αλλά και σε αυτά οι ελάχιστες θερμοκρασίες σήμερα ήταν υψηλότερες των 6 βαθμών!)

Δειλινό στα Χανιά

Δύο όμορφες φωτογραφίες από τα Χανιά το δειλινό της Δευτέρας 22/02 με πανσέληνο (φωτογραφίες από το Chania Crete by Nikos)

Οι υψηλότερες θερμοκρασίες της Δευτέρας

Στους 22-23 βαθμούς έφτασε η θερμοκρασία το μεσημέρι της Δευτέρας 22/02 σε αρκετές περιοχές της Κρήτης, της Πελοποννήσου και της Ανατολικής Στερεάς.

Ανοιξιάτικες εικόνες

Ανοιξιάτικη διάθεση έχει ο καιρός την Δευτέρα 22/02, όπως διακρίνουμε και από τις κάμερες μας σε Χανιά (παλιό λιμάνι) και Σκόπελο

Ιωάννινα

Δύο όμορφες φωτογραφίες του Γιώργου Γερακάρη  από την κακοκαιρία-εξπρές στα Ιωάννινα, χθες Σάββατο 20/02. Τα Ιωάννινα σήμερα 21/02 γιορτάζουν την 103η επέτειο από την απελευθέρωσή της πόλης.

Θυελλώδεις άνεμοι

Θυελλώδεις βόρειοι άνεμοι πνέουν σε αρκετές περιοχές της ανατολικής χώρας τις πρωϊνές ώρες της Κυριακής 21/02, με ριπές που έφτασαν τα 129 km/h στο σταθμό μας στην Πάρνηθα. Οι μεγαλύτερες τιμές ριπών ανέμων από τους σταθμούς  μας δίνονται στον πίνακα που ακολουθεί.

Αλλαγή του καιρού στα δυτικά

Αλλαγή παρουσιάζει ο καιρός το μεσημέρι του Σαββάτου 20/02, όπως διακρίνεται και από τις κάμερες στους σταθμούς μας σε Πάργα και Λευκάδα.

Χωρίς χιόνια τα ελληνικά βουνά

Απογοητευτική η εικόνα της χιονοκάλυψης στα ελληνικά βουνά. Στην φωτογραφία δίνεται σημερινή εικόνα στο Χ/Κ Παρνασσού στα 1950 μ. ύψος, όπου βρίσκεται και ο μετεωρολογικός μας σταθμός. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις μετρήσεις του σταθμού, δεν έχει σημειωθεί αρνητική θερμοκρασία από τις 11 Φεβρουαρίου.