Το βαρύ χιόνι, το ελαφρύ χιόνι και τα δέντρα

Σύνταξη άρθρου: Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη και Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, Σάββατο 20 Φεβρουαρίου 2021

Όπως θα έχουμε παρατηρήσει οι περισσότεροι, η μορφή του χιονιού και η υφή του μπορεί να διαφέρουν πολύ, τόσο κατά τη χιονόπτωση όσο και κατά τη χιονόστρωση. Τα διαφορετικά είδη χιονιού έχουν και διαφορετικό βάρος. Όσο περισσότερο νερό περιέχει μέσα του το χιόνι, τόσο πιο βαρύ είναι όπως μπορούμε να δούμε και στο σχήμα παρακάτω το οποίο δίνει προσεγγιστικά το βάρος του χιονιού ανά τετραγωνικό μέτρο για 20 εκατοστά χιονόστρωσης.

Το αφράτο χιόνι (ονομάζεται και ξηρό) το οποίο παρατηρείται σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες (αρκετούς βαθμούς κάτω από το μηδέν) είναι το πιο ελαφρύ από όλα.

Το κανονικό χιόνι (σε ελαφρώς αρνητικές θερμοκρασίες) έχει προσεγγιστικά τριπλάσιο βάρος ανά τετραγωνικό μέτρο κάλυψης από αυτό του ξηρού αφράτου χιονιού.

Το υγρό χιόνι το οποίο παρατηρείται όταν οι θερμοκρασίες κοντά στο έδαφος κυμαίνονται κοντά στους μηδέν βαθμούς Κελσίου, είναι το βαρύτερο λόγω μεγαλύτερης περιεκτικότητας σε νερό και έχει προσεγγιστικά επταπλάσιο βάρος ανά τετραγωνικό μέτρο από αυτό του ξηρού αφράτου χιονιού.

Σχηματική απεικόνιση της διαφοράς του βάρους των 3 κύριων κατηγοριών χιονιού: αφράτο (ξηρό), κανονικό και υγρό χιόνι. Το βάρος υπολογίζεται από τον όγκο και την πυκνότητα του χιονιού (~150 kg/m3 για το υγρό χιόνι). Επιμέλεια γραφικού Α. Μούστρης.

Επομένως οι επιπτώσεις του ίδιου όγκου χιονιού που έχει επικαθήσει πάνω σε δέντρα και κατασκευές είναι πολύ πιο σημαντικές όταν το χιόνι είναι σε κάποιο βαθμό υγρό.

- Τι συνέβη από πλευράς θερμοκρασιών στην Αττική κατά τη διάρκεια της Μήδειας;

Αν συγκρίνουμε τις θερμοκρασίες που σημειώθηκαν στις βόρειες περιοχές της Αττικής στις μεγάλες χιονοπτώσεις των τελευταίων 20 ετών με βάση τις μετρήσεις του μετεωρολογικού σταθμού του ΕΑΑ στην Πεντέλη (σε 500 μέτρα υψόμετρο) βλέπουμε ότι:

• το 2002 (04-06/01) η ελάχιστη θερμοκρασία ήταν -5°C
• το 2004 (12-13/02) και το 2008 (17-18/02) η ελάχιστη θερμοκρασία ήταν -10°C
• την Τρίτη 16/02/2021 η ελάχιστη θερμοκρασία ήταν μόλις -2.7°C

Οι σχετικά υψηλότερες θερμοκρασίες της πρόσφατης χιονόπτωσης στο πλαίσιο της «Μήδειας» είχαν ως αποτέλεσμα την μεγαλύτερη παρουσία νερού στις νιφάδες χιονιού και επομένως με σημαντικά μεγαλύτερο βάρος ανά μονάδα επιφάνειας. Επιπροσθέτως, το υγρό χιόνι δεν παρασύρεται εύκολα από τους ανέμους που πνέουν κοντά στο έδαφος, και οι εντάσεις των ανέμων στις προηγούμενες κακοκαιρίες ήταν αρκετά πιο ισχυρές σε σύγκριση με την κακοκαιρία «Μήδεια».

- Μπορούμε να το προβλέψουμε εκ των προτέρων ;

Σε μεγάλο βαθμό ναι. Θα πρέπει να μην εστιάζουμε πλέον μόνο στο αν θα χιονίσει ή δεν θα χιονίσει αλλά και να τονίζουμε και την αναμενόμενη υφή του χιονιού και το ύψος χιονόστρωσης, λαμβάνοντας υπόψη τόσο τις προβλεπόμενες θερμοκρασίες όσο και τις πραγματικές (από τις μετρήσεις σταθμών) κατά τη διάρκεια του γεγονότος. Μια τέτοια προσέγγιση επιτρέπει να έχουμε μεγαλύτερη επαγρύπνηση για πιθανόν σοβαρότερα προβλήματα. Άλλωστε η διεθνής τάση στον τομέα της πρόγνωσης δεν είναι πλέον να δίνουμε μόνο πρόγνωση των καιρικών φαινομένων αλλά και πρόγνωση των πιθανών συνεπειών των φαινομένων.

Φυσικά υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που παίζουν ρόλο στο βάρος του χιονιού, όπως η διάρκεια παραμονής του χιονιού σε μια επιφάνεια, η υγρασία και η θερμοκρασία σε ανώτερα στρώματα της τροπόσφαιρας, η συγκέντρωση αερολυμάτων, κλπ., παράγοντες που μπορούν να κάνουν τις επιπτώσεις της χιονόπτωσης και της χιονόστρωσης αρκετά πιο πολύπλοκες. Χρειαζόμαστε μετρητικούς σταθμούς για το ύψος του χιονιού στο έδαφος που θα συμπληρώνουν τις μετρήσεις των μετεωρολογικών σταθμών ώστε να μπορούμε να υπολογίζουμε την υφή, το ύψος και το βάρος του χιονιού. Τέλος, το υγρό χιόνι αποτελεί πολύ μεγάλο κίνδυνο εκδήλωσης χιονοστιβάδων στις ορεινές περιοχές, όπου αποτελεί συχνό φαινόμενο (πχ. στην Πίνδο) και στη χώρα μας μέχρι στιγμής απουσιάζουν οι μετρητές του ύψους χιονιού (με εξαίρεση μετρήσεις χιονιού που πραγματοποιούμε εδώ και 3 έτη στον Ψηλορείτη).