Αποτίμηση του πρόσφατου κύματος καύσωνα - 3ο Μέρος: Δασικές πυρκαγιές

Σύνταξη άρθρου: Θ.Μ. Γιάνναρος, Γ. Κύρος, Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Τρίτη 1 Αυγούστου 2023, 11:15

Εκτός από τα ρεκόρ υψηλών θερμοκρασιών και την επίδραση τους στις θερμοκρασίες των ελληνικών θαλασσών, οι πολύ υψηλές θερμοκρασίες και οι ξηρές ατμοσφαιρικές συνθήκες που επηρέασαν την χώρα μας κατά το πρόσφατο κύμα καύσωνα δημιούργησαν, επίσης, ένα περιβάλλον εξαιρετικά ευνοϊκό για την εκδήλωση μεγάλων δασικών πυρκαγιών. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά τη διάρκεια της περιόδου από 15 έως και 31 Ιουλίου, εκδηλώθηκαν στη χώρα μας 7 μεγάλες δασικές πυρκαγιές (Κέρκυρα, Αίγιο, Δερβενοχώρια, Αττική/Κουβαράς, Κάρυστος, Νέα Αγχίαλος, Ρόδος) που κατέκαψαν συνολική έκταση που προσεγγίζει τα 470.000 στρέμματα, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, ενώ από την αρχή του έτους έχουν καεί συνολικά στη χώρα μας περίπου 550.000 στρέμματα, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Παρατηρήριο για Δασικές Πυρκαγιές. Ο επόμενος χάρτης παρουσιάζει τις 7 αυτές μεγάλες δασικές πυρκαγιές, σημειώνοντας την έκταση που η κάθε μία κατέκαψε. 

Εικόνα 1. Οι μεγάλες δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου 2023 στην Ελλάδα. Πηγή δεδομένων: Copernicus Emergency Mapping Service. 

Τα περίπου 550.000 στρέμματα καμένων εκτάσεων από την αρχή του 2023 είναι ήδη κατά 30% περισσότερα των συνολικών εκτάσεων που κατά μέσο όρο καίγονται στη χώρα μας (~435.000 στρέμματα) ετησίως, όπως προκύπτει από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Παρατηρηρίου για Δασικές Πυρκαγιές για την περίοδο 2006 - 2022. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι ο αριθμός των δασικών πυρκαγιών που εκδηλώθηκαν και χαρτογραφήθηκαν στη χώρα μας έως την 30.07.2023 δεν παρουσιάζει κάποια σημαντική αύξηση.

 Εικόνα 2. Πορεία συνολικά καμένων εκτάσεων (επάνω διάγραμμα) και αριθμού (κάτω διάγραμμα) δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα για την περίοδο από 1 Ιανουαρίου έως και 29 Ιουλίου. Παρουσιάζονται η πορεία για το 2023 (κόκκινη γραμμή) και ο μέσος όρος της περιόδου 2006 - 2022 (μαύρη γραμμή). Πηγή δεδομένων: Ευρωπαϊκό Παρατητήριο για Δασικές Πυρκαγιές. 

Όπως σημειώθηκε στην αρχή, σημαντική συνεισφορά στην ένταση και την έκταση που έλαβαν οι δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου στη χώρα μας έπαιξαν οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες που διαμορφώθηκαν εξαιτίας του πρόσφατου κύματος καύσωνα. Στην επόμενη ομάδα χαρτών παρουσιάζονται η εκτιμώμενη ευκολία ανάφλεξης και η ταχύτητα εξάπλωσης για τις περιόδους 01 - 11.07.2023 (πριν το κύμα καύσωνα), 12 - 23.07.2023 (κατά τη διάρκεια του κύματος καύσωνα) και 24 - 26.07.2023 (ολοκλήρωση κύματος καύσωνα) με βάση το Καναδικό Σύστημα Πυρομετεωρολογικών Δεικτών, όπως αυτό υπολογίζεται καθημερινά από την Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME του ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ με βάση τις μετρήσεις των αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών της μονάδας ΜΕΤΕΟ. Αυτό που καταγράφεται πολύ χαρακτηριστικά είναι η σημαντική αύξηση της ευφλεκτότητας (ευκολία ανάφλεξης) και της ταχύτητας εξάπλωσης στο σύνολο σχεδόν της χώρας εξαιτίας των πολύ υψηλών θερμοκρασιών και των ξηρών ατμοσφαιρικών συνθηκών του πρόσφατου κύματος καύσωνα. Σε ό,τι αφορά τις 7 μεγάλες δασικές πυρκαγιές του Ιουλίου 2023, είναι εύκολο να παρατηρήσει κανείς ότι κατά την εκδήλωση τους και την κύρια φάση εξάπλωση τους, οι αντίστοιχοι νομοί που επηρεάστηκαν βρίσκονταν σε υψηλή ή/και πολύ υψηλή εκτιμώμενη ευκολία ανάφλεξης και ταχύτητα εξάπλωσης. Αυτή η παρατηρήση υπογραμμίζει την επιτακτική ανάγκη της επιτήρησης των πυρομετεωρολογικών συνθηκών με αξιοποίηση υφιστάμενων δικτύων μετεωρολογικών σταθμών και τη ανάπτυξη νέων πυρομετεωρολογικών δικτύων. Μέσα από τις μετρήσεις των δικτύων αυτών είναι δυνατή η σε πραγματικό χρόνο παρακολούθηση της πορείας των πυρομετεωρολογικών συνθηκών και, συνεπώς, η ενίσχυση της ετοιμότητας μας για την εκδήλωση δυνητικά μεγάλων και καταστροφικών δασικών πυρκαγιών.  

Εικόνα 3. Εκτιμώμενη ευκολία ανάφλεξης και ταχύτητα εξάπλωσης για την περίοδο πριν το κύμα καύσωνα (επάνω, 01 - 11.07.2023), κατά τη διάρκεια του κύματος καύσωνα (μέση, 12 - 23.07.2023) και το τέλος του κύματος καύσωνα (κάτω, 24 - 26.07.2023).