Αξιολογώντας τις θερμοκρασιακές αποκλίσεις του καλοκαιριού 2023

Σύνταξη άρθρου: Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α. – Πεντέλη, Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2023, 08:00

Η αξιολόγηση των θερμοκρασιακών αποκλίσεων πάνω από μια περιοχή μπορεί να γίνει με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους χρησιμοποιώντας διάφορες μεθόδους και δεδομένα, όπως για παράδειγμα παρατηρήσεις μετεωρολογικών σταθμών, ραδιοβολήσεων καθώς και δεδομένα αριθμητικών μοντέλων καιρού.

Στο συγκεκριμένο άρθρο παρουσιάζουμε καταρχάς την ανάλυση της θερμοκρασίας στο επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια), επίπεδο το οποίο επιτρέπει την παρακολούθηση των θερμικών χαρακτηριστικών των αερίων μαζών που επηρεάζουν μια περιοχή.

Ο χάρτης που ακολουθεί δείχνει για το τρίμηνο Ιουνίου-Αυγούστου 2023 τη συνολική απόκλιση της θερμοκρασίας στη στάθμη των 1500 μέτρων πάνω από το Βόρειο ημισφαίριο και ο οποίος δείχνει ότι στο μεγαλύτερο μέρος αυτού η μέση θερμοκρασία κινήθηκε πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα. Οι μεγαλύτερες θετικές θερμοκρασιακές αποκλίσεις (> 3 ˚C) εντοπίζονται κυρίως σε τμήματα της Βόρειας Αμερικής και του Βορείου Ατλαντικού, ενώ σημαντικές θετικές αποκλίσεις (> 2 ˚C) εντοπίζονται και σε μεγάλο μέρος της Ευρώπης, τα βόρεια και ανατολικά τμήματα της Ασίας και τοπικά σε τμήματα της Βόρειας Αφρικής.

Στην χώρα μας η θερμοκρασία κινήθηκε πάνω από τα κανονικά για την εποχή επίπεδα στις περισσότερες περιοχές με την θερμοκρασιακή απόκλιση να ξεπερνάει τον 1 βαθμό Κελσίου, ενώ οι μικρότερες θερμοκρασιακές αποκλίσεις εντοπίζονταν στα νοτιότερα νησιωτικά τμήματα.

Γράφημα 1: Θερμοκρασιακές αποκλίσεις στο ισοβαρικό επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω απο την επιφάνεια) κατα τους καλοκαιρινούς μήνες (Ιούνιο-Αύγουστο) του 2023 για το Βόρειο ημισφαίριο.

Στη συνέχεια επικεντρωνόμαστε στη χώρα μας και κατατάσσουμε τα τελευταία 44 καλοκαίρια (1979-2023) υπολογίζοντας το άθροισμα των ωρών όπου η θερμοκρασία στο ισοβαρικό επίπεδο των 850 hPa (~1500 μέτρα πάνω από την επιφάνεια) υπερβαίνει το 99% των τιμών κατανομής της θερμοκρασίας που έχουν παρατηρηθεί μεταξύ 1981-2010 και τις οποίες ορίζουμε ως ακραία θερμές ώρες.

Η ανάλυση δείχνει ότι το καλοκαίρι του 2023 ήταν το 2ο πιο ακραία θερμό τα τελευταία 44 χρόνια με 179 θερμές ώρες έχοντας τον ίδιο αριθμό θερμών ωρών με το 2007 (Γράφημα 2). Το πιο θερμό καλοκαίρι παραμένει αυτό του 2021, οπότε η χώρα μας επηρεάστηκε από δύο πολυήμερους καύσωνες. Τα συγκεκριμένα αποτελέσματα όπως είναι φυσικό συσχετίζονται με το ισχυρό και μεγάλης διάρκειας (15 ημέρες) επεισόδιο καύσωνα του Ιουλίου που επηρέασε την χώρα μας.

Γράφημα 2: Άθροισμα των ακραία θερμών ωρών ανά καλοκαίρι (Ιούνιο-Αύγουστο) κατά την περίοδο 1979-2023.

Πηγή δεδομένων: Η ανάλυση βασίζεται στα δεδομένα reanalysis του ERA5 από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσοπρόθεσμων Μετεωρολογικών Προγνώσεων (ECMWF).