Ερωτηματολόγιο ‘H Κλιματική Αλλαγή από τη δική σας οπτική’ : Ανάλυση και συμπεράσματα για τον κλιματικό εγγραμματισμό των πολιτών της Ελλάδας - Μέρος 1ο

Σύνταξη άρθρου: Κ. Παπαγιαννάκη, Β. Κοτρώνη, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ-Πεντέλη, Παρασκευή 12 Απριλίου 2024, 07:30

Πρόσφατα (Νοέμβριος 2023) ζητήσαμε από τους επισκέπτες του Meteo να συμπληρώσουν ένα ερωτηματολόγιο με τίτλο ‘H Κλιματική Αλλαγή από τη δική σας οπτική’. Λάβαμε 1962 απαντήσεις από πολίτες από όλη τη χώρα σε λιγότερο από 48 ώρες, το οποίο δείχνει το μεγάλο ενδιαφέρον των πολιτών για το θέμα. Παρακάτω παρουσιάζουμε τα πιο βασικά αποτελέματα από την ανάλυση του ερωτηματολογίου. Η μελέτη πραγματοποιήθηκε από επιστήμονες του ΙΕΠΒΑ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο πλαίσιο του ερευνητικού προγράμματος ‘Climate Literacy’ που χρημοδότησε το Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ Παράρτημα Ελλάδας.

Καίρια ερωτήματα και ανάλυση απαντήσεων

1. Ποιο είναι το μέσο επίπεδο κλιματικού εγγραμματισμού και ‘πράσινης’ συμπεριφοράς των πολιτών; (Σχήμα 1)

Σχήμα 1

• Σχετικά υψηλός είναι ο μέσος κλιματικός εγγραμματισμός. Η επιστημονική γνώση προέκυψε από 12 ερωτήματα για τις αιτίες & επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο (Αν. Μεσόγειος).
• Μέτριο είναι το μέσο υφιστάμενο ‘πράσινη’ επίπεδο που αφορά στην υιοθέτηση μέτρων χωρίς οικονομική επιβάρυνση
• Xαμηλή είναι η ‘πράσινη’ πρόθεση που προϋποθέτει λήψη/αποδοχή μέτρων με οικονομική επιβάρυνση όπως η ιδιωτική ασφάλιση οικίας, καταστευαστικές παρεμβάσεις στην οικία και η επιβάρυνση με νέες ειδικές περιβαλλοντικές χρεώσεις.

Συνεπώς, σε σύγκριση με τον κλιματικό εγγραμματισμό, η ‘πράσινη’ συμπεριφορά είναι σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο, ακόμα κι αν δεν επιβαρύνει οικονομικά τον πολίτη.

Στο Σχήμα 1.α καταγράφονται τα ‘πράσινα’ μέτρα που έχουν υιοθετήσει οι πολίτες, κατά προτεραιότητα.

Σχήμα 1α

• Οι πιο συνηθισμένες 'πράσινες' συμπεριφορές είναι η λελογισμένη κατανάλωση νερού και η ανακύκλωση. Το 85% των συμμετεχόντων δήλωσε ότι κάνει συστηματικά αυτές τις ενέργειες. Το 79% των συμμετεχόντων περιορίζουν συνειδητά την ενεργειακή τους κατανάλωση.
• Λιγότεροι από τους μισούς συμμετέχοντες περιορίζουν την οδήγηση αυτοκινήτου (47%), καταναλώνουν λιγότερο (40%) ή υιοθετούν «πράσινες» πρακτικές στην κατανάλωση τροφίμων (38%). Περίπου 1 στους 5 δήλωσαν ότι υποστηρίζουν ενεργά τοπικές δράσεις που σχετίζονται με τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, την προσαρμογή και την αντιμετώπιση των επιπτώσεων.

Στο Σχήμα 1.β δείχνει σε τί βαθμό προτίθενται οι πολίτες να λάβουν/αποδεχτούν μέτρα με οικονομική επιβάρυνση.

Σχήμα 1β

 2. Ποιες είναι οι στάσεις και οι ανησυχίες των πολιτών κατά μέσο όρο; (Σχήμα 2)

Σχήμα 2

• Η ανάλυση σχετικών ερωτημάτων έδειξε ότι οι πολίτες διέπονται από αρκετά χαμηλή δυσπιστία ως προς την ύπαρξη και σοβαρότητα της κλιματικής αλλαγής. 70% είναι απόλυτα βέβαιοι ότι η κλιματική αλλαγή είναι υπαρκτό πρόβλημα. 50% ότι είναι απόλυτα κατανοητή η ανησυχία για τη σοβαρότητά της.
• Επίσης, η ανάλυση έδειξε ότι οι πολίτες διέπονται από μέτρια ανησυχία σχετικά με τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην ζωή τους (π.χ. οικονομικές, εργασιακές).

Συνεπώς, οι πολίτες δεν φαίνεται να αμφισβητούν το πρόβλημα και παράλληλα ανησυχούν, αν και συγκρατημένα, για τις επιπτώσεις στη ζωή τους.

• Η ανάλυση των ερωτημάτων για το αν εγείρουν ανησυχία τα μέτρα προσαρμογής που λαμβάνει η πολιτεία, έδειξε ότι οι πολίτες διέπονται από μέτρια ανησυχία για πιθανές αρνητικές επιπτώσεις των μέτρων προσαρμογής στη χώρα (οικονομικές/εργασιακές/περιβαλλοντικές).
• Παράλληλα, η ανάλυση έδειξε ότι εκτιμούν ως αρκετά χαμηλή την ατομική τους δυνατότητα τους να αντεπεξέλθουν (οικονομικά/συνολικά) στις απαιτήσεις προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

Συνεπώς, υφίσταται μια ανησυχία των πολιτών ότι τα μέτρα προσαρμογής μπορεί να μην φέρουν μόνο οφέλη ως προς τις συνθήκες διαβίωσης στη χώρα, και παράλληλα εκτιμούν ότι μόνοι τους δεν θα μπορέσουν να αντεπεξέλθουν.