Σάντα Άνα: Οι ζεστοί και ξηροί εποχικοί άνεμοι που απειλούν το Los Angeles

Σύνταξη άρθρου: Θ. Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α. – Πεντέλη, Πέμπτη 09 Ιανουαρίου 2025, 12:00

Στην καρδιά της Νότιας Καλιφόρνια, όπου η ηλιοφάνεια και τα κύματα αποτελούν μέρος της καθημερινής ζωής, λαμβάνει χώρα ένα ισχυρό μετεωρολογικό φαινόμενο γνωστό ως οι άνεμοι Σάντα Άνα. Αυτοί οι άνεμοι, που χαρακτηρίζονται από τη ζεστή, ξηρή και συχνά άγρια φύση τους, παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των καιρικών συνθηκών και της δυναμικής των πυρκαγιών στην περιοχή, ιδιαίτερα κατά τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Οι πρόσφατες πυρκαγιές Palisades και Eaton στην ευρύτερη περιοχή του Los Angeles, που έχουν ήδη κάψει περισσότερα από 100.000 στρέμματα, αποδεικνύουν την καθοριστική επίδραση των ανέμων Santa Ana στην εξάπλωση και ένταση των πυρκαγιών.

Τι είναι οι άνεμοι Santa Ana;

Η ιστορία των ανέμων Σάντα Άνα ξεκινά ψηλά στα βουνά της Μεγάλης Λεκάνης (Great Basin) στις νοτιοδυτικές Ηνωμένες Πολιτείες, μια περιοχή που περιλαμβάνει τμήματα της Νεβάδα και της Γιούτα. Σε αυτή την περιοχή, η ανάπτυξη πεδίου υψηλών πιέσεων εξαναγκάζει τον αέρα να κινηθεί προς περιοχές χαμηλότερης πίεσης κατά μήκος της ακτής, δημιουργώντας έτσι μια ροή βορειανατολικών ανέμων πάνω από τη Νότια Καλιφόρνια, όπως φαίνεται στην Εικόνα 1.

Εικόνα 1: Δορυφορικές εικόνες των δασικών πυρκαγιών στην ευρύτερη περιοχή του Los Angeles στις 08/01/2025. 

Καθώς ο αέρας κατεβαίνει από τα βουνά, υφίσταται μια εντυπωσιακή μεταμόρφωση κατά την οποία συμπιέζεται και θερμαίνεται. Για κάθε ένα χιλιόμετρο καθόδου, η θερμοκρασία του αέρα αυξάνεται έως και κατά 10 βαθμούς Κελσίου. Η διεργασία αυτή, γνωστή ως αδιαβατική θέρμανση, όχι μόνο θερμαίνει τον αέρα, αλλά και τον ξηραίνει, με αποτέλεσμα η σχετική υγρασία να πέφτει κάτω από 10 %. Επιπλέον, καθώς ο αέρας εξαναγκάζεται να κινηθεί μέσα από στενά τοπογραφικά περάσματα, η ένταση των βορειοανατολικών ανέμων αυξάνεται — όπως ακριβώς αυξάνεται η πίεση του νερού όταν στενεύουμε την άκρη ενός λάστιχου. Όταν πλέον οι βορειανατολικοί αυτοί άνεμοι φτάνουν στην παραθαλάσσια Νότια Καλιφόρνια, έχουν αναπτύξει ταχύτητες που συχνά ξεπερνούν τα 64 km/h (8 μποφόρ), με ριπές που φτάνουν έως και τα 160 km/h (Εικόνα 2).

Εικόνα 2: Οι άνεμοι Santa Ana στην περιοχή του Los Angeles. 

Πώς συνδέονται οι άνεμοι Santa Ana με τις πυρκαγιές;

Φανταστείτε ότι βρίσκεστε μπροστά σε μια φωτιά που έχετε ανάψει στην παραλία. Τι θα συμβεί εάν αρχίσετε να φυσάτε προς τη φωτιά; Η φωτιά θα αρχίσει να μεγαλώνει, σωστά; Αυτό ακριβώς κάνουν και οι άνεμοι Santa Ana.

Όταν υπάρχει ήδη πυρκαγιά, αυτοί οι θυελλώδεις άνεμοι καθοδηγούν την γρήγορη εξάπλωση της. Ο ξηρός και θερμός αέρας μετατρέπει επίσης τα δέντρα, το χορτάρι και τα φύλλα σε εύφλεκτο υλικό, σαν προσάναμμα, διευκολύνοντας έτσι την ανάφλεξή τους — ακόμη και μια μικρή σπίθα μπορεί να οδηγήσει στην εκδήλωση μιας τεράστιας πυρκαγιάς. Με απλά λόγια, οι άνεμοι Santa Ana δημιουργούν τις «τέλειες συνθήκες» για την εκδήλωση και την ταχύτατη εξάπλωση των πυρκαγιών.

Έχουμε κάτι ανάλογο στην Ελλάδα;

Οι άνεμοι Santa Ana ανήκουν στη μεγάλη οικογένεια των "καταβατών ανέμων" — ανέμων που δημιουργούνται όταν ο αέρας κινείται πάνω από ορεινούς όγκους. Η τοπογραφία της Ελλάδας ευνοεί την εμφάνιση τέτοιων ανέμων, που συχνά αναφέρονται ως "λίβες". Τραγικό παράδειγμα των επιπτώσεών τους αποτελεί η φονική πυρκαγιά στο Μάτι το 2018.