Πανελλήνιος διαγωνισμός διαστημικής Cansat

Η ομάδα μαθητών από τα Ιωάννινα Zephyrus II κατέκτησε την πρώτη θέση στον πανελλήνιο διαγωνισμό διαστημικής Cansat in Greece και θα εκπροσωπήσει τη χώρα μας στον πανευρωπαϊκό διαγωνισμό στις Αζόρες τον Ιούνιο. Πρόκειται για έντεκα μαθητές από γενικά λύκεια της πόλης και δύο καθηγητές που δούλεψαν μαζί τους, για να δημιουργήσουν έναν μικρό δορυφόρο σε μέγεθος κουτιού αναψυκτικού, αλλά με μεγάλες τεχνολογικές δυνατότητες.

Συγκεκριμένα, απαραίτητες προδιαγραφές του δορυφόρου στον διαγωνισμό CanSat in Greece ήταν το βάρος να είναι έως 350 gr, το ύψος έως 115 mm, η διάμετρος έως 66 mm και η αντοχή σε επιταχύνσεις 20 g. Επίσης, προαπαιτούμενο είναι να μετράει πίεση, θερμοκρασία και στίγμα GPS, τα οποία δεδομένα να στέλνει στο έδαφος και να καταγράφει σε μνήμη.

Η αποστολή που επέλεξε η ομάδα Zephyrus II στόχευε τα παρακάτω:

• Ικανότητα αυτόνομης πλοήγησης του δορυφόρου με αλεξίπτωτο παραπέντε σε προκαθορισμένο στίγμα στο έδαφος
• Δυνατότητα λήψης εντολών από το έδαφος αλλάζοντας παραμέτρους της αυτόνομης πτήσης
• Διαμερισματοποίηση του φορτίου ώστε να δέχεται “κουμπωτά” ένα διαμέρισμα αποστολών (payload module), κάνοντας τον δορυφόρο μία πλατφόρμα για παραπάνω από μία αποστολές
• Λήψη μετρήσεων, καταγραφή και αποστολή αυτών με τηλεμετρία στο έδαφος με σκοπό τον έλεγχο βιωσιμότητας ενός πλανήτη. Συγκεκριμένα, οι μετρήσεις της τηλεμετρίας είναι:
• Πίεση
• Θερμοκρασία
• Υγρασία
• Ύψος
• Ένταση μαγνητικού πεδίου
• Επιτάχυνση της βαρύτητας
• Ένταση υπεριώδους ακτινοβολίας
• Ένταση ορατού φωτός σε κόκκινο, μπλε και πράσινο
• Συγκέντρωση οργανικών πτητικών ενώσεων
• Έμμεση συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα
• Στίγμα, ώρα, ταχύτητα, κατεύθυνση, απόσταση από στόχο, διεύθυνση στόχου.
• Επίπεδα μπαταρίας.
• Προσανατολισμός στον χώρο

Για να υποστηρίξετε την ομάδα Zephyrus II, κάνετε like και ακολουθήστε την ομάδα στα social media.

YouTube:  https://www.youtube.com/channel/UCkKsuz6yRE-wcCljHm_u98g

Facebook: https://www.facebook.com/zephyruscansat/

Instagram: https://www.instagram.com/zephyrus_ll/

Σελίδα: https://zephyruscansat.weebly.com/

Blog: http://zephyruscansat.blogspot.gr/

Φωτιά σε εργοστάσιο μπαταριών κοντά στην Ξάνθη

Το μεσημέρι της 1ης Μαίου 2018 ξέσπασε πυρκαγιά σε εργοστάσιο μπαταριών κοντά στην Ξάνθη. Οι παρακάτω χάρτες δίνουν την πορεία του νέφους της πυρκαγιάς μέχρι τις πρωϊνές ώρες της Τετάρτης 02/05, όπως προβλέπεται απο το μοντέλο διασποράς Flexpart του Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr

Σημειώνεται ότι για τους υπολογισμούς της διασποράς έχει υποτεθεί η συνεχής εκπομπή καπνού από την πυρκαγιά μέχρι το πρωί της Τετάρτης, εφόσον δεν είναι προφανώς γνωστό πότε θα σβήσει η πυρκαγιά.

Κ. Λαγουβάρδος-Θ. Γιάνναρος-Β. Κοτρώνη

Τρίτη 01/05/2018, Ώρα 1730

Ο καιρός την Πρωτομαγιά (Ανανέωση)

Τα κύρια χαρακτηριστικά του καιρού της Πρωτομαγιάς, θα είναι οι τοπικοί όμβροι και οι μεμονωμένες καταιγίδες στα ορεινά ηπειρωτικά τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες και η μικρή άνοδος της θερμοκρασίας σε σχέση με τα επίπεδα της Δευτέρας 30/04/2018.

Αναλυτικά, την Τρίτη 1 Μαΐου 2018 αναμένονται αραιές νεφώσεις πυκνότερες τις πρωινές ώρες στα ανατολικά και νότια τμήματα της χώρας, με πιθανότητα τοπικών βροχών ασθενούς χαρακτήρα στην Ανατολική Στερεά, την Πελοπόννησο και τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Τις θερμές ώρες της ημέρας οι νεφώσεις στα υπόλοιπα ηπειρωτικά τμήματα θα αυξηθούν και αναμένονται τοπικοί όμβροι ή μεμονωμένες καταιγίδες κυρίως στα ορεινά και τοπικά στις Κυκλάδες και την Κρήτη. Παράλληλα, σημαντική μεταφορά σκόνης από τη Βόρεια Αφρική, θα σημειωθεί κυρίως στα δυτικά τμήματα της χώρας.

Οι βόρειοι άνεμοι στα πελάγη, δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα αφού η έντασή τους δεν θα ξεπεράσει τα 5 μποφόρ (βλ. χάρτη), ενώ η θερμοκρασία στα κεντρικά, βόρεια ηπειρωτικά καθώς επίσης και τοπικά στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου θα φτάσει τους 29-30 βαθμούς και στα υπόλοιπα τμήματα τους 26-28 βαθμούς Κελσίου.

Διεύθυνση και ένταση των ανέμων το μεσημέρι της Πρωτομαγιάς 2018.

Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις καιρικές συνθήκες της περιοχής που σας ενδιαφέρει από τις Προγνώσεις ανά Περιοχή, καθώς επίσης και για τις συνθήκες της θάλασσας από τους Ιστιοπλοϊκούς Χάρτες της ιστοσελίδας μας.

Σας ευχόμαστε μια όμορφη Πρωτομαγιά!

Ιωάννης Κωλέτσης

ΕΑΑ – Π. Πεντέλη

Τρίτη 01/05/2018, 10:00

Ο καιρός την Πρωτομαγιά

Τα κύρια χαρακτηριστικά του καιρού της Πρωτομαγιάς, θα είναι οι τοπικοί όμβροι και οι μεμονωμένες καταιγίδες στα ορεινά ηπειρωτικά τις μεσημεριανές και απογευματινές ώρες και η μικρή άνοδος της θερμοκρασίας σε σχέση με τα επίπεδα της Δευτέρας 30/04/2018.

Αναλυτικά, την Τρίτη 1 Μαΐου 2018 αναμένονται λίγες νεφώσεις αυξημένες τις  πρωινές ώρες στα ανατολικά και νότια τμήματα της χώρας, με πιθανότητα τοπικών βροχών ασθενούς χαρακτήρα στην Ανατολική Στερεά. Τις θερμές ώρες της ημέρας οι νεφώσεις στα υπόλοιπα ηπειρωτικά τμήματα θα αυξηθούν και αναμένονται τοπικοί όμβροι ή μεμονωμένες καταιγίδες κυρίως στα ορεινά.

Οι βόρειοι άνεμοι στα πελάγη, δεν θα δημιουργήσουν προβλήματα αφού η έντασή τους δεν θα ξεπεράσει τα 5 μποφόρ (βλ. χάρτη), ενώ η θερμοκρασία στα κεντρικά, βόρεια ηπειρωτικά καθώς επίσης και τοπικά στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου θα φτάσει τους 29-30 βαθμούς και στα υπόλοιπα τμήματα τους 26-28 βαθμούς Κελσίου.

Διεύθυνση και ένταση των ανέμων το μεσημέρι της Πρωτομαγιάς 2018.

Μπορείτε να ενημερώνεστε για τις καιρικές συνθήκες της περιοχής που σας ενδιαφέρει από τις Προγνώσεις ανά Περιοχή, καθώς επίσης και για τις συνθήκες της θάλασσας από τους Ιστιοπλοϊκούς Χάρτες της ιστοσελίδας μας.

Σας ευχόμαστε μια όμορφη Πρωτομαγιά!

Ιωάννης Κωλέτσης

ΕΑΑ – Π. Πεντέλη

Δευτέρα 30/04/2018, 13:30

H Αρκτική που αλλάζει: Πιο πράσινη, πιο ζεστή, περισσότερο προσβάσιμη  

Η αύξηση της θερμοκρασίας στην Αρκτική με ρυθμό υπερδιπλάσιο σε σχέση με τη θέρμανση οποιασδήποτε άλλης περιοχής στη Γη, τοποθετεί την Αρκτική στην πρώτη γραμμή της κλιματικής αλλαγής.

Φωτογραφία: Οι Πύλες του Εθνικού Πάρκου και Καταφυγίου της Αρκτικής (NPS Photo/Sean Tevebaugh)

Η Αρκτική θερμαίνεται δύο φορές πιο γρήγορα από οπουδήποτε αλλού στη Γη, πλήττοντας ήδη τα σχεδόν 4 εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν στην περιοχή, τα ψάρια και την άγρια ​​πανίδα που εξαρτώνται από τα τρόφιμα, καθώς  και το περιβάλλον τους.Οι αλλαγές αυτές αντανακλούν πολύ πέρα ​​από την Αρκτική, στην παγκόσμια οικονομία, στον καιρό, στο κλίμα, στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας, το εμπόριο και την εθνική ασφάλεια.

Ο θαλάσσιος πάγος και οι καιρικές συνθήκες στην Αρκτική μεταβάλλονται τόσο γρήγορα, ώστε μερικά ζώα τα οποία έχουν εξελιχθεί για να αντέχουν σε συνθήκες ακραίου ψύχους, τώρα αγωνίζονται να εγκλιματιστούν στην απώλεια πάγου, στη θέρμανση των υδάτων και στη θέρμανση του αέρα. Οι αυτόχθονες πληθυσμοί, οι οποίοι βασίζονται σε θαλάσσιες πηγές τροφής για τη διατροφή (συμπεριλαμβανομένων 40.000 ανθρώπων στην παράκτια αρκτική ζώνη της Αλάσκας), καλούνται να προσαρμοστούν σε ένα νέο περιβάλλον.

Φωτογραφία: Κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, οπότε σημειώνεται το ετήσιο μέγιστο των θερμοκρασιών, στην επιφάνεια του πάγου σχηματίζονται "λίμνες τήξης". Αυτές οι δεξαμενές νερού αντανακλούν μέρος της ακτινοβολίας του ήλιου πίσω στην ατμόσφαιρα, κάτι που μπορεί να ενισχύει τις επιπτώσεις της θέρμανσης. (NOAA/ Jeremy Mathis)

Μια πιο πράσινη, πιο ζεστή και όλο και πιο προσβάσιμη Αρκτική ανοίγει της πόρτες στην αύξηση της ναυτιλίας και των μεταφορών, στην έρευνας και εξερεύνηση, καθώς και σε άλλες δραστηριότητες οικονομικής ανάπτυξης. Κάθε νέα δραστηριότητα πρέπει να διεξάγεται με μεγάλη προσοχή καθώς πρόκειται για ένα παρθένο περιβάλλον, πλούσιο σε φυσικούς πόρους, παράλληλα όμως απομακρυσμένο από τις υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης και την απαραίτητη ανταπόκριση σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης και καταστροφές απειλητικές για τη ζωή.

Επιμέλεια: Στρατής Βουγιούκας

ΕΑΑ - Πεντέλη - 28/04/2018

Πηγή: National Oceanic and Atmospheric Administration

Ένας ακόμη  Φρουρός  σε τροχιά!

Εκτοξεύθηκε πριν λίγες ημέρες ο νέος ευρωπαϊκός περιβαλλοντικός δορυφόρος Sentinel3B. (το όνομά του σημαίνει Φρουρός). Ο δορυφόρος αυτός είναι ο 7ος δορυφόρος του μεγάλου επιστημονικού προγράμματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κοπέρνικος. Όλοι οι δορυφόροι έχουν εκτοξευθεί τα τέσσερα τελευταία χρόνια.

Ο δορυφόρος Sentinel3B είναι ο "δίδυμος" δορυφόρος του Sentinel 3A που εκτοξεύτηκε το 2016 καθώς φέρει τα ίδια όργανα με εκείνον, όργανα τεχνολογίας αιχμής.

Copyright ESA–S. Corvaja

Οι δύο  πανομοιότυποι  δορυφόροι σε ύψος 814 χλμ θα περιστρέφονται σε σχηματισμό γύρω από τη Γη  για να επιτυγχάνεται μεγαλύτερη κάλυψη.  "Βλέποντας" κάθε φορά έκταση πλάτους 1270 χλμ,  σε δύο ημέρες θα καλύπτουν όλη την επιφάνεια της Γης.

Η αποστολή τους εστιάζει στους ωκεανούς. Θα μετρούν τη θερμοκρασία της θάλασσας, την έκταση του θαλάσσιου πάγου, το ύψος κύματος. Από τις μετρήσεις τους θα παρακολουθείται η ποιότητα του νερού και η θαλάσσια ρύπανση και όχι μόνο  στους ωκεανούς αλλά και στις λίμνες και τα ποτάμια.

Για την ξηρά αξιοποιώντας τα δεδομένα από τους δύο δορυφόρους θα παρακολουθείται η αλλαγή στη χρήση της γης, η δασοκάλυψη, θα ανιχνεύονται δασικές πυρκαγιές.

Και βέβαια οι παρατηρήσεις από τους δύο "φρουρούς" θα χρησιμοποιούνται για καλύτερες καιρικές προγνώσεις αλλά και για την παρακολούθηση του κλίματος.

Οι δορυφόροι έχουν σχεδιαστεί να λειτουργήσουν για επτά χρόνια.

Ο δορυφόρος είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας του Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος ESA, του Eυρωπαϊκού Οργανισμού για τους Μετεωρολογικούς δορυφόρους EUMETSAT,  της Γαλλικής Διαστημικής Υπηρεσίας CNES. Στο σχεδιασμό και την κατασκευή των Sentinel-3 συμμετείχαν περίπου 100 ιδιωτικές εταιρείες.

EAA-Πεντέλη

Δορυφορικές εικόνες 26 Απριλίου 2018

Στο βίντεο τα νέφη παρουσιάζονται με αποχρώσεις του γκρι και πορτοκαλί. Όσο πιο έντονο το χρώμα, τόσο ψηλότερα στην τροπόσφαιρα βρίσκονται οι κορυφές των νεφών. Με πράσινα "Χ" δείχνουμε τις ηλεκτρικές εκκενώσεις που ανίχνευσε το σύστημα ZEUS.

ΕΑΑ-Πεντέλη

Καταιγίδες 26 Απριλίου 2018

Ισχυρές καταιγίδες αναπτύχθηκαν το απόγευμα της Πέμπτης 26 Απριλίου 2018 στα ορεινά της ηπειρωτικής χώρας. Στο βίντεο θα δείτε τον κύκλο ζωής των καταιγιδοφόρων νεφών μέχρι τη δύση του ήλιου, όπως καταγράφηκε από τον μετεωρολογικό δορυφόρο METEOSAT, καθώς και τις ηλεκτρικές εκκενώσεις που ανίχνευσε το σύστημα ZEUS του Εθνικού Αστεροσκοπείου.

EAA-Πεντέλη

Zεστός ο Απρίλιος και στη χώρα μας

Η εβδομάδα 15-21/04/2018 ήταν μια ιδιαίτερα ζεστή εβδομάδα στην Ευρώπη. Όπως φαίνεται στον παρακάτω χάρτη, θερμοκρασία κυμάνθηκε ακόμα και 7 με 9 βαθμούς πάνω από τα κανονικά επίπεδα.

Απόκλιση θερμοκρασίας από τις κλιματικές τιμές την προηγούμενη εβδομάδα στην Ευρώπη (πηγή: Climate Prediction Center, NOAA)

Το θερμόμετρο έφτασε τους 30^οC στο Παρίσι, τους 29 ^οC στο Βερολίνο. Στο Βέλγιο (Ukkel) η θερμοκρασία έφτασε τους 28.1 ^οC που ήταν η δεύτερη υψηλότερη θερμοκρασία που έχει καταγραφεί στον μετεωρολογικό σταθμό που λειτουργεί εκεί συνεχώς από το 1833! Στη Δανία όπου καλοκαιρινές ημέρες θεωρούνται οι ημέρες που το θερμόμετρο ξεπερνά τους 25^οC, στις 19/4 καταγράφηκε θερμοκρασία 26.4 ^οC  και ήταν πρώτη φορά (από το 1964) που "καλοκαιρινή ημέρα" σημειώθηκε τόσο νωρίς.

Την Τρίτη 24/04, οι πέντε υψηλότερες θερμοκρασίες που καταγράφηκαν  στο δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών ήταν στη Λάρισα (33.8 ^οC) στο Βελβεντό Κοζάνης(31.9 ^οC) , στην Κερκίνη Σερρών (31.4 ^οC) στο Λευκοχώρι Φθιώτιδας(31.0 ^οC), στις Σέρρες  (30.9 ^οC). Στον μετεωρολογικό σταθμό στην Αθήνα (Γκάζι) η μέγιστη θερμοκρασία ήταν 27.4 ^οC.

Πόσο όμως πάνω από τα κανονικά επίπεδα είναι το θερμόμετρο στη χώρα μας; Έχει ξαναπαρατηρηθεί κάτι ανάλογο;

Από τα κλιματικά δεδομένα του μετεωρολογικού σταθμού του Θησείου, που λειτουργεί συνεχώς πάνω από 120 χρόνια τώρα, προκύπτει ότι η μέση μέγιστη θερμοκρασία τον Απρίλιο είναι για το χρονικό διάστημα 1961-1990 20.3 ^οC.  Επομένως η θερμοκρασία αυτές τις ημέρες κυμαίνεται 6-8 ^οC πάνω από τα κανονικά επίπεδα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός, ότι σε 13 από τους τελευταίους 17 Απριλίους η μέση μέγιστη θερμοκρασία στο Θησείο είναι  μεγαλύτερη από τις κλιματικές τιμές (βλ. κλιματικά δελτία που υπάρχουν διαθέσιμα στο http://meteo.gr/Monthly_Bulletins.cfm). Ο πιο ζεστός Απρίλιος για τον μετ. σταθμό στο Θησείο ήταν το 2016 όταν  η μέση μέγιστη θερμοκρασία ήταν 24.7 ^οC.

Από τα προγνωστικά στοιχεία προκύπτει ότι οι σχετικά υψηλές θερμοκρασίες για την εποχή θα διατηρηθούν τουλάχιστον μέχρι το τέλος του μήνα. Ετσι είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο φετινός Απρίλιος, τουλάχιστον για το μετεωρολογικό σταθμό στο Θησείο, θα είναι ανάμεσα στους 3 πιο ζεστούς Απρίλιους των τελευταίων 120 ετών.

ΕΑΑ-Πεντέλη

Ανεβαίνει η θερμοκρασία στις ελληνικές θάλασσες

Η άνοδος της θερμοκρασίας του αέρα οδηγεί σε σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας των επιφανειακών νερών των ελληνικών θαλασσών. Στον παρακάτω χάρτη δίνoνται δορυφορικές μετρήσεις της θερμοκρασίας, με τις υψηλότερες τιμές στα νοτιοανατολικά πελάγη (18-19 βαθμοί).

Ο χάρτης που ακολουθεί δίνει τη απόκλιση των τιμών του παραπάνω χάρτη από τις μέσες τιμές της τελευταίας οκταετίας, με τα επιφανειακά νερά να είναι 1-2 βαθμούς θερμότερα από τη μέση τιμή.

Κ. Λαγουβάρδος-Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη

Ο Μάρτιος του 2018 στον πλανήτη

Αν κοιτάξουμε τον πλανήτη ως σύνολο, ο Μάρτιος ήταν ο 5ος θερμότερος που έχει καταγραφεί, όμως η θερμοκρασία παρουσίασε μεγάλες διαφοροποιήσεις από ήπειρο σε ήπειρο! Μεγάλο μέρος της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας έζησε θερμοκρασίες αρκετά υψηλές, ενώ κάποιες χώρες έφτασαν σε νέα ρεκόρ για τον Μάρτιο! Αντίθετα η Ευρώπη ήταν σχετικά ψυχρή, όπως ήδη σημειώσαμε σε προηγούμενο μας άρθρο (Η θερμοκρασία και η βροχή τον Μάρτιο στην Ευρώπη).

Συνολικά λοιπόν, η θερμοκρασία στην Γη ήταν 0.83 βαθμούς Κελσίου πάνω από την κλιματική τιμή του Μαρτίου ή οποία είναι 12.72 βαθμοί. Πρόκειται για τον 5^ο πιο θερμό Μάρτιο των τελευταίων 139 (1880-2018) ετών! Επίσης ο Μάρτιος του 2018 ήταν ο 42^ος συνεχόμενος Μάρτιος και ο 399^ος συνεχόμενος μήνας με θερμοκρασία πάνω από την μέση τιμή του 20^ου αιώνα.

Στον χάρτη της «National Oceanic and Atmospheric Administration» των Η.Π.Α παρουσιάζονται συνοπτικά τα σημαντικότερα κλιματικά στοιχεία για τον Μάρτιο του 2018. Μπορούμε να ξεχωρίσουμε τα εξής:

• Η παγοκάλυψη της Αρκτικής ήταν 7.3% κάτω από την μέση τιμή της περιόδου 1981-2010, και αποτελεί την 2^η μικρότερη από τότε που άρχισε η καταγραφή της, το 1979. Η παγοκάλυψη στην Ανταρκτική ήταν κατά 12.4% κάτω από την μέση τιμή της, και αποτελεί της 7^η μικρότερη που έχει καταγραφεί.
• Η μέση τιμή της θερμοκρασίας της επιφάνειας της γης παγκοσμίως ήταν η 7^η θερμότερη, ενώ η μέση τιμή της περιόδου Ιανουάριος-Μάρτιος ήταν η 6^η θερμότερη. Η μέση τιμή της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας ήταν η 5^η θερμότερη, τόσο για τον Μάρτιο αλλά και για την περίοδο Ιανουαρίου- Μαρτίου.
• Η Αφρική έζησε τον 4^ο θερμότερο Μάρτιο στην καταγεγραμμένη κλιματικά ιστορία της, η Ασία τον 8^ο, η Νότια Αμερική τον 16^ο, η Βόρεια Αμερική τον 19^ο, και η Ευρώπη, μακράν ψυχρότερη, τον 69^ο!

Επιμέλεια: Αθανάσιος Καραγιαννίδης

Πηγή: National Oceanic and Atmospheric Administration

Το άρωμα της βροχής

Σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει μετά από περιόδους ανομβρίας, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, όταν σημειώνεται βροχόπτωση ο αέρας κατακλύζεται από μυρωδιές. Έχετε αναρωτηθεί γιατί συμβαίνει αυτό;

Σε μία επιστημονική δημοσίευση στο περιοδικό Nature το 1964, ερευνητές από την Αυστραλία ονόμασαν το γήινο άρωμα της βροχής «πετριχώρ», από τον συνδυασμό των ελληνικών λέξεων «πέτρα» και «ιχώρ» (το χρυσαφένιο αίμα των θεών σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία). Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η μυρωδιά της βροχής προέρχεται από δύο βασικά συστατικά: τη γεωσμίνη και μια ελαιώδη ουσία. Η πρώτη παράγεται από βακτήρια-σπόρους που ζουν στο έδαφος και η ανθρώπινη όσφρηση μπορεί να την εντοπίσει σε εξαιρετικά μικρές συγκεντρώσεις όταν οι σταγόνες βροχής τη διαχέουν. Η δεύτερη ουσία που παράγεται από ορισμένα μόνο φυτά σε περιόδους παρατεταμένης ανομβρίας, απορροφάται από τα αργιλώδη εδάφη ή συγκεντρώνεται σε βραχώδεις επιφάνειες. Η οξείδωση του λίπους σε πτητικά συστατικά των ελαίων βοηθά τα φυτά να αποτρέπουν την ανάπτυξη άλλων φυτών γύρω τους σε περιόδους ξηρασίας, ώστε να μην ανταγωνίζονται για το διαθέσιμο νερό.

Η απελευθέρωση των παραπάνω συστατικών γίνεται με μια απλή διαδικασία: οι σταγόνες της βροχής κατά την πτώση τους απελευθερώνουν φυσαλίδες με αιωρούμενα στερεά σωματίδια. Η μέγιστη απελευθέρωσή τους, άρα και ο πιο έντονος πετριχώρος, παρατηρείται κατά τη διάρκεια ασθενούς βροχόπτωσης γιατί οι σταγόνες που πέφτουν με μικρή ταχύτητα προλαβαίνουν να παγιδεύσουν φυσαλίδες με αερολύματα.

Επιπρόσθετα με τον πετριχώρο, πριν την έλευση καταιγίδας μπορείτε να διακρίνετε και μία άλλη οσμή στην ατμόσφαιρα που θυμίζει χλώριο. Η μυρωδιά αυτή οφείλεται στο όζον («όζει» στα αρχαία ελληνικά σημαίνει «μυρίζει») που παράγεται από ηλεκτρικές εκκενώσεις στα νέφη (σωρειτομελανίες). Το όζον παράγεται με τη διάσπαση διατομικών μορίων οξυγόνου με προσφερόμενη ενέργεια από τις ηλεκτρικές εκκενώσεις, και στη συνέχεια τα άτομα οξυγόνου σχηματίζουν δεσμό με διατομικά μόρια οξυγόνου, δηλαδή παράγεται ένα μόριο όζοντος κ.ο.κ. Τα ισχυρά καθοδικά ρεύματα των καταιγίδων μεταφέρουν το όζον στο έδαφος και μας προειδοποιούν (κατά μία έννοια) για την εκδήλωση καταιγίδας.

Στ. Ντάφης, ΕΑΑ-Πεντέλη

Επιμένουν οι υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης

Επιμένουν οι υψηλές συγκεντρώσεις σκόνης και την Τετάρτη 18/04, όπως διακρίνεται και στις μετρήσεις του σταθμού του Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr στα Χανιά, ξεπερνώντας τα 170 μικρογραμμάρια ανά κυβικό μέτρο το πρωί της Τετάρτης. Σημειώνεται ότι η μέση ημερήσια συγκέντρωση σκόνης στην Κρήτη υπερβαίνει το όριο των 50 μικρογραμμαρίων ανά κυβικό μέτρο για τρίτη συνεχόμενη ημέρα.

Ο παρακάτω χάρτης δίνει την πρόγνωση σκόνης για το μεσημέρι της Τετάρτης 18/04, με υψηλές συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα, ενώ υψηλές συγκεντρώσεις αναμένονται σε μεγάλο μέρος της Μεσογείου:

Την Πέμπτη 19/04 οι συγκεντρώσεις σκόνης παρουσιάζουν μείωση, όπως διακρίνεται και στον παρακάτω χάρτη:

Κ. Λαγουβάρδος-Β. Κοτρώνη-Θ. Γιάνναρος

Η χημεία του Κεραυνού

Κάθε δευτερόλεπτο περίπου 45 κεραυνοί εμφανίζονται την ατμόσφαιρά μας, ενώ ισχυρότατες χημικές αντιδράσεις αλλάζουν την σύσταση της ατμόσφαιρας, μέσα και γύρω από τα καταιγιδοφόρα νέφη. Οι κεραυνοί επηρεάζουν τις συγκεντρώσεις πολλών ατμοσφαιρικών αερίων, μερικά από τα οποία παίζουν σημαντικό ρόλο στη τελική διαμόρφωση του κλίματος.

Στα υψηλότερα επίπεδα της ατμόσφαιρας, οι ηλεκτρικές εκκενώσεις γίνονται με πολλές και διαφορετικές μορφές. Οι εκκενώσεις αυτές δεν διαρκούν περισσότερο από μερικά milliseconds (10^-3 δευτερόλεπτα). Αυτά τα βραχύχρονα φωτεινά γεγονότα εμφανίζονται με υπέροχα και έντονα χρώματα, ενώ έχουν λάβει εξίσου εντυπωσιακά ονόματα, πχ “sprites”, “blue jets” και “elves”.

Τα “sprites” είναι φωτεινά φαινόμενα που προκαλούνται από ηλεκτρικές εκκενώσεις στη μεσόσφαιρα, σε ύψος μεταξύ 50 και 100 χιλιομέτρων. Θυμίζουν κόκκινες μέδουσες με τα πλοκάμια τους να απλώνονται προς τα κάτω.

Τα “blue jets” ξεκινούν από τις κορυφές των νεφών και διαδίδονται προς τα υψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας. Πρώτος βιντεοσκόπησε ένα “blue jet” ο αστροναύτης της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος (European Space Agency – ESA), μόλις το 2015.

Πιο ψηλά από όλα βρίσκονται τα “elves”. Έχουν τη μορφή ομόκεντρων κύκλων φωτός, που συχνά ξεκινούν σαν μια αδύναμη λάμψη και εκτείνονται φτάνοντας τελικά να έχουν ακτίνα έως και 400 χιλιόμετρα! Από πίσω τους ακολουθούν συγκρούσεις ηλεκτρονίων καθώς και διεγερμένα άτομα αζώτου.

Παρά την εντατική έρευνα που γίνεται στο πεδίο της επίδρασης των ατμοσφαιρικών ηλεκτρικών εκκενώσεων στην σύσταση της ατμόσφαιρας και στο κλίμα, είναι πολλά αυτά που δεν γνωρίζουμε με σιγουριά. Μια σειρά από νέα Ευρωπαϊκά όργανα μέτρησης θα μας δώσουν σύντομα τη  δυνατότητα να μελετήσουμε εις βάθος τις πανίσχυρες αυτές ηλεκτρικές εκκενώσεις, έτσι ώστε να κατανοήσουμε καλύτερα τον ρόλο τους στο κλίμα. Θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε πως τα ηλεκτρικά πεδία εντός των νεφών επιταχύνουν τα ηλεκτρόνια σε τέτοιες ταχύτητες και αριθμούς, ώστε σε πολλές περιπτώσεις να παρατηρούνται ακτίνες Χ και γ από το διάστημα. 

Πηγή: European Space Agency

Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών έχει εγκαταστήσει και λειτουργεί το δίκτυο εντοπισμού και καταγραφής κεραυνών με όνομα «ΖΕΥΣ». Το δίκτυο αυτό έχει τη δυνατότητα να καλύπτει πλήρως την Ευρωπαϊκή ήπειρο. Τα καταγραφόμενα κεραυνικά χτυπήματα της τρέχουσας ημέρας μπορείτε να τα βλέπετε στο δυναμικό χάρτη μας στη θέση http://meteo.gr/thunders.cfm, ενώ τα χτυπήματα της προηγούμενης ημέρας φαίνονται στη θέση http://thunderstorm24.com/lightning-from-the-previous-day-Europe.cfm. Στη εικόνα που ακολουθεί φαίνεται η σημερινή ηλεκτρική δραστηριότητα, στην ατμόσφαιρα όπως αυτή καταγράφηκε από το σύστημα «ΖΕΥΣ».

Επιμέλεια: Αθανάσιος Καραγιαννίδης

Υψηλές θερμοκρασίες και πολύ χαμηλές σχετικές υγρασίες 

Εντυπωσιακά υψηλές ήταν οι θερμοκρασίες στη Δυτική Πελοπόννησο την Κυριακή 15/04, λόγω των ισχυρών ανατολικών ανέμων οι οποίοι δρουν ως καταβάτες άνεμοι στα δυτικά παράλια της Πελοποννήσου.

Στο διάγραμμα που ακολουθεί δίνονται οι καταγραφές του σταθμού του Εθνικού Αστεροσκοπείου/meteo.gr στα Φιλιατρά Μεσσηνίας, όπου η θερμοκρασία παρέμεινε πάνω από τους 32 βαθμούς μέχρι τις 10 το βράδυ της Κυριακής 15/04. Ταυτόχρονα η σχετική υγρασία ήταν μόνο 20%.

Παρόμοια συμπεριφορά παρατηρήθηκε και στους σταθμούς μας σε Κυπαρισσία, Πύργο και Ζαχάρω. Τέτοιες συνθήκες θερμοκρασίας και υγρασίας, σε συνδυασμό με ισχυρούς ανέμους  δυστυχώς δημιουργούν ευνοϊκές συνθήκες για εξάπλωση δασικών πυρκαγιών.

Κ. Λαγουβάρδος-Β. Κοτρώνη

ΕΑΑ-Πεντέλη