Καλός και Κακός καιρός-Καλό μήνα!!!

Σαν προχθές 29 Απριλίου γεννήθηκε (το 1863) αλλά και πέθανε ανήμερα των γενεθλίων του (το 1933) ο ποιητής Κωνσταντίνος Καβάφης. Παρακάτω το ποίημα του με τίτλο "Καλός και Κακός Καιρός". Ανήκει στα "Αποκηρυγμένα" από τον ποιητή ποιήματά του :

Καλός και Κακός Καιρός

                Δεν με πειράζει αν απλώνη
έξω ο χειμώνας καταχνιά, σύννεφα, και κρυάδα.
Μέσα μου κάμνει άνοιξι, χαρά αληθινή.
Το γέλοιο είναι ακτίνα, μαλαματένια όλη,
σαν την αγάπη άλλο δεν είναι περιβόλι,
του τραγουδιού η ζέστη όλα τα χιόνια λυώνει.

                Τι ωφελεί οπού φυτρώνει
λουλούδια έξω η άνοιξις και σπέρνει πρασινάδα!
Έχω χειμώνα μέσα μου σαν η καρδιά πονεί.
Ο στεναγμός τον ήλιο τον πιο λαμπρό σκεπάζει,
σαν έχεις λύπη ο Μάης με τον Δεκέμβρη μοιάζει,
πιο κρύα είναι τα δάκρυα από το κρύο χιόνι.

(Από τα Αποκηρυγμένα, Ίκαρος 1983)

Στον επίσημο δικτυακό τόπο του αρχείου Καβάφη: http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=162&cat=2 το ποίημα διαβάζει ο Γ.Π. Σαββίδης.

Tις φωτογραφίες έστειλαν στο meteo.gr οι: Ειρήνη Βίδη και Μαρία Καλίγκα.

Δορυφορική εικόνα Πέμπτη 27 Απριλίου

Η μεταφορά θερμών αέριων μαζών προς τη χώρα μας ευνοεί την ανάπτυξη ομίχλης πάνω από τη θάλασσα, λόγω διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ της επιφάνειας της θάλασσας και των επιφανειακών αέριων μαζών. Στη δορυφορική λήψη σήμερα το πρωί εντοπίστηκε ομίχλη μεταφοράς στα παράλια Πιερίας και Λάρισας, καθώς και στη Μαύρη θάλασσα (λευκά βελάκια). Επιπρόσθετα, όπως συνηθίζεται αυτή την περίοδο του έτους, σημαντική μεταφορά σκόνης από τη Β. Αφρική φαίνεται νοτιοδυτικά της χώρας μας. Τις επόμενες μέρες η παρουσία της θα γίνει αισθητή στη Νότια Ελλάδα, όμως περισσότερο αναμένεται να επηρεάσει την Ιταλία κινούμενη προς την Κεντρική Ευρώπη. 

Μπορείτε να βλέπετε την πρόβλεψη για την κίνηση της σκόνης τις επόμενες μέρες εδώ.

Σ. Ντάφης, ΕΑΑ Πεντέλη, 27/04/2017 - 10:00

Βρίσκουμε τη φλέβα που φτάνει στην καρδιά της άνοιξης*

Ανοιξιάτικος καιρός, συντροφιά με όμορφες φωτογραφίες από την  Ορεινή Ναυπακτία (φωτό: Β. Κοτρώνη) και την Σάμο (φωτό: Μ. Θράβαλος).

*Γιάννης Ρίτσος

Παγκόσμια  Hμέρα Γης

Από το 2009 η Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών  καθιέρωσε στις 22 Απριλίου να εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Γης. Σκοπός είναι να τονιστεί ότι η Γη και τα οικοσυστήματά της είναι το σπίτι όλων. Οι οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές ανάγκες τόσο της παρούσας όσο και των επόμενων γενεών οφείλουν να είναι σε ισορροπία με τη φύση.  

Κάθε χρόνο επιλέγεται ένα διαφορετικό θέμα για τον εορτασμό με στόχο να τονίζονται οι παγκόσμιες προκλήσεις που  αντιμετωπίζει ο πλανήτης. Το φετινό θέμα είναι:  "Παιδεία για το Κλίμα και το Περιβάλλον".

Με την ευκαιρία της φετινής παγκόσμιας Ημέρας Γης, 33 Μετεωρολογικές Εταιρείες και Ιδρύματα που δραστηριοποιούνται σε θέματα που αφορούν στον καιρό και στο κλίμα δημοσίευσαν μια κοινή δήλωση για το παγκόσμιο κλίμα.

Σε αυτή αναγνωρίζεται ότι υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πλήθος επιστημονικών αποδείξεων σχετικά με το ότι ο πλανήτης θερμαίνεται κυρίως λόγω των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Ζητείται να ληφθούν έγκαιρες, παγκόσμιες και βιώσιμες δράσεις που θα βασίζονται τόσο στη συνεργασία όσο και σε επιστημονικά δεδομένα για να αποφευχθούν οι μεγαλύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Καλεί τις κυβερνήσεις να εφαρμόσουν πλήρως τις δεσμεύσεις της συνόδου του 2015 στο Παρίσι, ώστε να διασφαλιστεί ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας θα είναι κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου και ταυτόχρονα να ενισχύσουν την προσπάθεια ώστε το ισοζύγιο των αερίων του θερμοκηπίου να μηδενιστεί μετά το 2050.

Τέλος οι 33 φορείς στη δήλωσή τους τονίζουν ότι για να επιτευχθούν τα παραπάνω είναι αναγκαία η συνεργασία ανάμεσα στις χώρες, στους τομείς της οικονομίας και της επιστήμης μέσα από την εκπαίδευση, την έρευνα και την καινοτομία.

Ανάμεσα στους φορείς που υπογράφουν τη δήλωση είναι: η Ευρωπαϊκή Μετεωρολογική Εταιρεία, η Αμερικανική, η Αγγλική, η Ιρλανδική, η Γαλλική Μετεωρολογική Εταιρεία,  καθώς και η Υπηρεσία για την Κλιματική αλλαγή του προγράμματος Κοπέρνικος, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Μεσομακροπρόθεσμων Προγνώσεων, η Διεθνής Ένωση Ραδιοτηλεοπτικής Μετεωρολογίας κ.α. Περισσότερες λεπτομέρειες δίνονται στον παρακάτω σύνδεσμο:

http://www.un.org/en/events/motherearthday/index.shtml

Παγετός στη Βόρεια Ελλάδα, το Σάββατο 22 Απριλίου

Αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες κατέγραψαν οι μετεωρολογικοί σταθμοί του δικτύου μας στη Βόρεια Ελλάδα για δεύτερη συνεχόμενη ημέρα. Χθες Παρασκευή, καταγράψαμε τις χαμηλότερες θερμοκρασίες σε Ήπειρο και Δυτ. Μακεδονία για το 2° δεκαπενθήμερο του Απρίλη από την αρχή λειτουργίας του δικτύου σταθμών μας από το 2006. Σήμερα το πρωί, αν και η θερμοκρασία αναμενόταν να υποχωρήσει 1-2 βαθμούς περισσότερο, η χαμηλή νέφωση στα βόρεια και κεντρικά της χώρας απέτρεψε τα χειρότερα για την αγροτική παραγωγή. Ο απολογισμός αυτής της ψυχρής εισβολής είναι μεγάλες ζημιές σε καλλιέργειες κερασιών και μήλων της Δυτικής Μακεδονίας, διαβάστε εδώ. 

Τοπικά παγετός ενδέχεται να εκδηλωθεί και τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής 23 Απριλίου στη Δυτ. Μακεδονία, τη Θράκη και την Ήπειρο. 

Οι χαμηλότερες θερμοκρασίες που κατέγραψαν οι μετεωρολογικοί σταθμοί του δικτύου μας το πρωί του Σαββάτου 22/04

 Σταύρος Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, Σάββατο 22/04/2017, Ώρα 10:00

Η εξέλιξη του καιρού τη Δευτέρα και Τρίτη του Πάσχα

Άστατος θα παραμείνει ο καιρός τη Δευτέρα του Πάσχα 17/04 σε όλη σχεδόν τη χώρα, με νεφώσεις, βροχές και σποραδικές καταιγίδες. Βελτίωση θα παρουσιάσει την Τρίτη του Πάσχα 18/04.

Πιο αναλυτικά:

Τη Δευτέρα του Πάσχα, 17 Απριλίου 2017, αναμένονται βροχές ή καταιγίδες στις περισσότερες περιοχές της χώρας, με πιθανότητα για τοπικά έντονα φαινόμενα. Από τις απογευματινές ώρες τα φαινόμενα θα περιοριστούν βαθμιαία στο Αιγαίο, την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη. Η θερμοκρασία θα σημειώσει πτώση κατά τη διάρκεια της μέρας κυρίως στην κεντρική και βόρεια χώρα, ενώ οι άνεμοι στα πελάγη θα στραφούν σταδιακά σε δυτικούς-βορειοδυτικούς έως 6 μποφόρ στο Ιόνιο και έως 7 μποφόρ στο Αιγαίο.

Την Τρίτη του Πάσχα, 18 Απριλίου 2017, αναμένονται τοπικές νεφώσεις οι οποίες τις θερμές ώρες της ημέρας θα αυξηθούν και θα εκδηλωθούν λίγες ασθενείς βροχές, κυρίως στα ορεινά ηπειρωτικά. Η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή άνοδο, με εξαίρεση την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, όπου θα σημειωθεί μικρή περαιτέρω πτώση. Οι άνεμοι στα πελάγη δεν θα ξεπερνούν τα 7 μποφόρ.  

Οδηγείτε με προσοχή και σεβασμό στους συνανθρώπους σας. Καλή επιστροφή σε όλους! 

Αθανάσιος Καραγιαννίδης,

ΕΑΑ-Πεντέλη Δευτέρα του Πάσχα 17/04/2017, Ώρα 13:00

Ο καιρός τις ημέρες του Πάσχα ΙΙ

Σύμφωνα με τα τελευταία προγνωστικά στοιχεία, άστατος θα είναι ο καιρός τη Δεύτερη και την Τρίτη ημέρα του Πάσχα σε αρκετές περιοχές της χώρας, με περισσότερες βροχές τη Δευτέρα 17/04, ενώ την Τρίτη 18/04 τα φαινόμενα θα εντοπίζονται στα δυτικά, κεντρικά και βόρεια ηπειρωτικά και την Τετάρτη 18/04 θα περιοριστούν στα δυτικά και βόρεια.

Για την Κυριακή του Πάσχα 16 Απριλίου 2017, στη Βόρεια Ελλάδα θα συνεχιστούν οι τοπικές βροχές και την υπόλοιπη  ημέρα, ενώ μετά το μεσημέρι τοπικοί όμβροι θα εκδηλωθούν κυρίως στα βόρεια και δυτικά ηπειρωτικά τμήματα. Στην υπόλοιπη χώρα θα συνεχιστούν οι καλές καιρικές συνθήκες, με λίγες νεφώσεις αυξημένες στα ηπειρωτικά τις θερμές ώρες της ημέρας. Η θερμοκρασία θα φτάσει τους 19-21 βαθμούς στα νησιωτικά τμήματα και τα δυτικά ηπειρωτικά, στα βόρεια ηπειρωτικά τους 22 βαθμούς και στα κεντρικά ηπειρωτικά τους 24 βαθμούς Κελσίου. Οι άνεμοι στα πελάγη θα ενισχυθούν και θα πνέουν από νότιες διευθύνσεις μέτριοι έως ισχυροί 5-6 μποφόρ.

Τη Δευτέρα του Πάσχα 17 Απριλίου 2017, αναμένονται βροχές ή καταιγίδες στις περισσότερες περιοχές της χώρας, με πιθανότητα για τοπικά έντονα φαινόμενα στα ανατολικά (Σχήμα). Από τις απογευματινές ώρες βαθμιαία τα φαινόμενα θα επεκταθούν ανατολικά και θα σταματήσουν από τα δυτικά. Η θερμοκρασία θα σημειώσει πτώση, ενώ οι άνεμοι στο Ιόνιο θα πνέουν από βορειοδυτικές διευθύνσεις μέτριοι 5 μποφόρ και στο Αιγαίο από νότιες διευθύνσεις ισχυροί 6 μποφόρ, με βαθμιαία στροφή σε βόρειους από τα βόρεια.

Την Τρίτη του Πάσχα 18 Απριλίου 2017, αναμένονται λίγες νεφώσεις οι οποίες τις θερμές ώρες της ημέρας θα αυξηθούν και θα εκδηλωθούν βροχές ή καταιγίδες στα κεντρικά, δυτικά και βόρεια κυρίως ηπειρωτικά τμήματα. Η θερμοκρασία θα σημειώσει μικρή άνοδο, ενώ οι άνεμοι στο Αιγαίο θα πνέουν από κυρίως νότιες διευθύνσεις αρχικά ασθενείς, με ενίσχυση στο Δυτικό και Βόρειο Αιγαίο σε μέτριους και τοπικά ισχυρούς 6 μποφόρ και στο Ιόνιο από νότιες διευθύνσεις μέτριοι 5 μποφόρ και τοπικά ισχυροί 6 μποφόρ.  

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα προγνωστικά στοιχεία, την Τετάρτη του Πάσχα 19 Απριλίου 2017, οι τοπικές βροχές ή καταιγίδες θα περιοριστούν κυρίως σε ηπειρωτικές περιοχές της Δυτικής και Βόρειας Ελλάδας, καθώς επίσης και τις ορεινές περιοχές της Πελοποννήσου. Η θερμοκρασία δεν θα παρουσιάσει αξιόλογη μεταβολή, ενώ οι νότιοι άνεμοι θα πνέουν ενισχυμένοι φτάνοντας σε ένταση τα 6-7 μποφόρ.

Η ομάδα πρόγνωσης του meteo.gr σας εύχεται Χρόνια Πολλά, με Υγεία και Αγάπη!

Ιωάννης Κωλέτσης,

ΕΑΑ-Πεντέλη Κυριακή του Πάσχα 16/04/2017, Ώρα 12:00

Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΚΑΙΡΟΥ ΕΩΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΕΥΤΕΡΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ

Σχετικά ζεστός καιρός, με μεσημεριανές νεφώσεις και τοπικά φαινόμενα στα ηπειρωτικά και την Κρήτη αναμένεται έως και την Κυριακή του Πάσχα. Όμως προς το βράδυ της Κυριακής ο καιρός θα επιδεινωθεί αρχικά στα βόρεια και δυτικά και στη συνέχεια σε όλη τη χώρα. Η κακοκαιρία θα συνεχιστεί έως και το απόγευμα της Δευτέρας του Πάσχα.

Αναλυτικότερα, τη Μεγάλη Παρασκευή, 14 Απριλίου 2017, αναμένονται λίγες τοπικές νεφώσεις που το μεσημέρι και απόγευμα στα ηπειρωτικά και την Κρήτη θα αυξηθούν και θα σημειωθούν τοπικές βροχές ή καταιγίδες, κυρίως στα ορεινά. Η μέγιστη θερμοκρασία στα νότια ηπειρωτικά θα φτάσει τους 26 βαθμούς, ενώ στην υπόλοιπη χώρα θα είναι 2 με 3 βαθμούς χαμηλότερη. Οι άνεμοι στα πελάγη θα πνέουν από βορειοδυτικές διευθύνσεις ασθενείς έως μέτριοι (3 έως 5 μποφόρ) και μόνο στο νότιο Αιγαίο θα είναι ισχυροί έως σχεδόν θυελλώδεις (6 έως 7 μποφόρ).

Το Μεγάλο Σάββατο, 15 Απριλίου 2017 αναμένονται λίγες τοπικές νεφώσεις που από το μεσημέρι στα ηπειρωτικά και την Κρήτη θα αυξηθούν και θα σημειωθούν τοπικές βροχές ή καταιγίδες, κυρίως στα ορεινά. Η θερμοκρασία δεν θα παρουσιάσει αξιόλογη μεταβολή. Οι άνεμοι στα πελάγη θα πνέουν από νοτιοδυτικές διευθύνσεις ασθενείς έως μέτριοι (3 έως 5 μποφόρ) και μόνο στο νότιο Αιγαίο θα είναι τοπικά ισχυροί (6 μποφόρ).

Ιδιαίτερα για το βράδυ της Ανάστασης δεν αναμένονται φαινόμενα, με εξαίρεση την κεντρική Μακεδονία, όπου υπάρχει πιθανότητα για τοπικές βροχές. Η θερμοκρασία στις πεδινές ηπειρωτικές περιοχές και τα νησιά θα είναι μεταξύ 13 και 19 βαθμών, ενώ οι άνεμοι στο μεγαλύτερο μέρος της χώρας θα είναι ασθενείς (έως 3 μποφόρ). Στις νησιωτικές περιοχές, κυρίως του νοτίου Αιγαίου, οι άνεμοι θα πνέουν έως μέτριοι (έως 5 μποφόρ).

Την Κυριακή του Πάσχα, 16 Απριλίου 2017, αρχικά αναμένονται αραιές νεφώσεις στο ανατολικό Αιγαίο και την ανατολική Μακεδονία και τη Θράκη, με πιθανότητα για ασθενείς τοπικές βροχές. Από το μεσημέρι όμως, θα αναπτυχθούν νεφώσεις και θα σημειωθούν βροχές και πιθανώς καταιγίδες, αρχικά στα δυτικά και βόρεια, και σταδιακά σε όλη την ηπειρωτική χώρα και το Ιόνιο. Η θερμοκρασία θα παρουσιάσει πτώση από το απόγευμα, ενώ οι άνεμοι στα πελάγη θα ενισχυθούν και θα πνέουν από νότιες διευθύνσεις μέτριοι έως ισχυροί (5 έως 6) και τοπικά σχεδόν θυελλώδεις (7 μποφόρ).

Τη Δευτέρα του Πάσχα, 17 Απριλίου 2017, αναμένονται νεφώσεις με βροχές ή καταιγίδες σε όλη τη χώρα. Σταδιακά όμως και από το απόγευμα, οι νεφώσεις και τα φαινόμενα θα περιοριστούν στο ανατολικό Αιγαίο και τη Θράκη. Η θερμοκρασία θα παρουσιάσει περαιτέρω πτώση, ενώ οι άνεμοι στα πελάγη θα πνέουν από βόρειες διευθύνσεις μέτριοι έως ισχυροί (5 έως 6 μποφόρ) και τοπικά σχεδόν θυελλώδεις έως θυελλώδεις (7 έως 8 μποφόρ).

Καραγιαννίδης Αθανάσιος, ΕΑΑ-Πεντέλη Μεγάλη Παρασκευή 14/04/2017, Ώρα 11:30

Πηγή: Environment Canada

Για την πρόγνωση ακτινοβολίας UV για την Ελλάδα δείτε εδώ: http://www.meteo.gr/meteoplus/uv.cfm

Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας

Η Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΕΓΥ/ΥΠΕΝ) δημοσιοποίησε Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας και Χάρτες Κινδύνων Πλημμύρας για όλα τα Υδατικά Διαμερίσματα της χώρας, στο πλαίσιο εφαρμογής της Οδηγίας 2007/60/ΕΚ «Αξιολόγηση και Διαχείριση Κινδύνων Πλημμύρας».

Οι Χάρτες Επικινδυνότητας Πλημμύρας, όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ, έχουν συνταχθεί για τα τμήματα των ποταμών, ρεμάτων, χειμάρρων και λιμνών που περιλαμβάνονται στις Ζώνες Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμυρών, όπως προέκυψαν από την Προκαταρκτική Αξιολόγηση. Η ολοκλήρωση της κατάρτισής τους είναι ιδιαιτέρως σημαντική, δεδομένου ότι διερευνούν την πιθανότητα εμφάνισης πλημμύρας.

Επισκεφθείτε τον ιστότοπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να περιηγηθείτε στους χάρτες: κλικ εδώ

Σ. Ντάφης, ΕΑΑ Πεντέλη

Αστάθεια

Θερμική αστάθεια στα ηπειρωτικά της χώρας μας το απόγευμα της Τετάρτης 5 Απριλίου 2017 οδήγησε σε τοπικές καταιγίδες μικρής διάρκειας. Τα σημαντικότερα φαινόμενα δέχθηκε η περιοχή του Τυρνάβου όπου καταγράφηκαν μεγάλη ραγδαιότητα βροχόπτωσης και ψιλό χαλάζι. Μερικές όμροφες εικόνες από διάφορες περιοχές της χώρας δίνονται στο βίντεο που ακολουθεί (Επιμέλεια: Σ. Ντάφης)

Πολύ ζεστός ο Μάρτιος του 2017 για όλον τον πλανήτη  

Η Yπηρεσία για την Kλιματική Αλλαγή (Copernicus Climate Change Service)  του προγράμματος Κοπέρνικος  της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανακοίνωσε ότι:

• Στην Ευρώπη ο φετινός Μάρτιος ήταν πιο ζεστός για τις περισσότερες περιοχές σε σχέση με τον μέσο όρο της περιόδου 1981-2000 και περισσότερο στα ανατολικά τμήματα της ηπείρου μας.
• Παγκοσμίως ο Μάρτιος του 2017 ήταν ο δεύτερος πιο ζεστός Μάρτιος.
• Η έκταση του θαλάσσιου πάγου στις ακτές της δυτικής Ανταρκτικής παραμένει εξαιρετικά μικρή.

Οι θερμοκρασίες, ειδικότερα για την βόρεια Ρωσία, ήταν υψηλές και σημαντικά πάνω από το μέσο όρο. Η απόκλιση εκεί έφτασε ακόμα και τους 15 βαθμούς.

 Credit: ECMWF, Copernicus Climate Change Service

Ο Μάρτιος παρουσίασε συνολικά για τον πλανήτη παρουσίασε απόκλιση 0,69^οC και  ήταν ο δεύτερος πιο ζεστός Μάρτιος, με πιο ζεστό τον Μάρτιο του 2016 (που ήταν μόλις 0,10^οC πιο ζεστός)

Μεγάλες θερμοκρασιακές αποκλίσεις πάνω από τον μέσο όρο καταγράφηκαν στην ηπειρωτική Αμερική και στις ακτές της δυτικής Ανταρκτικής. Άλλες σχετικά ζεστές περιοχές ήταν οι περιοχές στην Ανατολική και Κεντρική Αφρική καθώς και οι  περισσότερες περιοχές στην  Αυστραλία.

Υπήρξαν βέβαια περιοχές που η θερμοκρασία ήταν κάτω από το μέσο όρο όπως συνέβη κυρίως στην Αλάσκα, στον Καναδά και σε περιοχές της νότιας Ασίας.

Εξερευνώντας το οπλοστάσιο των Θεών - Η δημιουργία του κεραυνού

Όπλο των πιο δυνατών ανάμεσα στους Θεούς, διαχρονικό σύμβολο δύναμης και ισχύος, φόβος και τρόμος των ανθρώπων σε ολόκληρο τον κόσμο. Η εποχή των μύθων ίσως έχει περάσει, αλλά οι κεραυνοί συνεχίζουν να μας σαγηνεύουν και να προκαλούν δέος. Ακόμη και στις μέρες μας, το συγκεκριμένο ατμοσφαιρικό φαινόμενο αποτελεί σπουδή στην επιστήμη της Φυσικής αλλά και στην ταπεινότητα.

Πως δημιουργείται;

Είναι γνωστό ότι οι κεραυνοί προέρχονται από ηλεκτρισμένα σύννεφα καταιγίδων, αλλά ο ακριβής τρόπος που το νεφικό σύστημα ηλεκτρίζεται έχει ακόμα άγνωστες πτυχές.

Η έντονη τριβή μεταξύ των παγοκρυστάλλων στα καταιγιδοφόρα νέφη καταφέρνει να απομακρύνει ορισμένα ηλεκτρόνια από τα άτομά τους. Η διαδικασία αυτή καταλήγει στον πλήρη διαχωρισμό θετικού και αρνητικού φορτίου με το τελευταίο να συγκεντρώνεται στα χαμηλότερα στρώματα της καταιγίδας. Το σύννεφο πλέον θυμίζει έναν γιγάντιο πυκνωτή και γύρω του δημιουργούνται ηλεκτρικά πεδία τεράστιας έντασης. Τόσο μεγάλης μάλιστα που τα ηλεκτρόνια στο έδαφος κάτω από την καταιγίδα απωθούνται και έτσι και η επιφάνεια της Γης φορτίζεται θετικά λόγω επαγωγής.

Κάποια στιγμή η συσσώρευση στατικού ηλεκτρισμού υπερνικά τη φυσική αντίσταση του ατμοσφαιρικού αέρα στην δίοδο του ηλεκτρικού ρεύματος. Και τότε : Ένας τεράστιος σπινθήρας με μήκος χιλιομέτρων, ένταση χιλιάδων Αμπέρ, και θερμοκρασίες μεγαλύτερες από την επιφάνεια του ήλιου δημιουργείται για να εξισώσει την ανομοιογένεια μεταξύ των ηλεκτρικών φορτίων. Ο γνωστός σε όλους μας κεραυνός είναι ένα φαινόμενο που διαρκεί ελάχιστα αλλά με την βοήθεια της Φυσικής και της τεχνολογίας έχει μία τεράστια ιστορία να μας πει.

Ο κεραυνός σε slow motion

Καθώς η ένταση του πεδίου της καταιγίδας αυξάνεται, τα άτομα και τα μόρια του αέρα πολώνονται, δηλαδή κατά κάποιον τρόπο "τεντώνουν". Για συγκεκριμένη τιμή της έντασης του πεδίου, οι δυνάμεις που συγκρατούν τα ηλεκτρόνια στις θέσεις τους υπερνικώνται και τότε ο αέρας ιονίζεται, μετατρέπεται δηλαδή σε πλάσμα, μία κατάσταση της ύλης στην οποία τα ηλεκτρόνια χωρίζονται από τους θετικούς πυρήνες. Το πλάσμα είναι εξαιρετικός αγωγός του ηλεκτρισμού και έτσι ωριμάζουν οι συνθήκες που οδηγούν στην ηλεκτρική εκκένωση.

Ο ιονισμός του αέρα όμως δεν είναι απλή υπόθεση και η διαδρομή που θα ακολουθήσει η ηλεκτρική εκκένωση δεν γράφεται ακαριαία, αλλά σε στάδια. Στην πραγματικότητα ο κεραυνός ξεκινάει σε τυχαίο σημείο, και αρχίζει να κινείται σε τυχαίες κατευθύνσεις. Δημιουργούνται έτσι πολλές ξεχωριστές γραμμές ιονισμένου αέρα που απλώνονται ακτινικά προς τα έξω σε μία μορφή που θυμίζει τις ρίζες ενός φυτού ενώ παράλληλα ελκύονται προς τις περιοχές των θετικών φορτίων. Αυτές οι γραμμές ακτινοβολούν αμυδρό γαλάζιο - μπλε φως, είναι οι γνωστές διακλαδώσεις των κεραυνών και ονομάζονται “βηματικοί οδηγοί” (step leaders).

Οι βηματικοί οδηγοί προχωρούν προς την Γη σε βήματα, που δεν είναι απαραίτητο να σχηματίζουν ευθείες προς το έδαφος. Ο αέρας λόγω της τοπικής ανομοιογένειάς του αλλά και της μορφής του πεδίου δεν ιονίζεται το ίδιο προς όλες τις κατευθύνσεις. Έχουμε μάθει ότι η συντομότερη διαδρομή ανάμεσα σε δύο σημεία είναι η ευθεία γραμμή. Στην περίπτωση όμως των ηλεκτρικών πεδίων, οι δυναμικές γραμμές πιθανόν να μην ακολουθούν την συντομότερη διαδρομή, αφού αυτή δεν είναι πάντα και η διαδρομή μικρότερης αντίστασης.

Λεπτομέρειες από την δομή βηματικού οδηγού κεραυνού που βρέθηκε μερικά μέτρα από την κάμερα

Έτσι μέχρι τώρα έχουμε ένα ηλεκτρικά φορτισμένο σύννεφο με συνεχώς αυξανόμενους βηματικούς οδηγούς να κατευθύνονται σε στάδια προς την επιφάνεια της γης. Την ίδια στιγμή ένα παράλληλο φαινόμενο συμβαίνει στην επιφάνεια. Καθώς οι βηματικοί οδηγοί πλησιάζουν σε αυτήν, τα αντικείμενα αρχίζουν να αντιδρούν στο ακόμα ισχυρότερο ηλεκτρικό πεδίο. Μεταλλικά αντικείμενα καθώς και κάθε είδους ακμές (ψηλά δέντρα, απότομες κορυφές, κεραίες κλπ) αποκτούν τέτοια ποσότητα θετικού φορτίου, που πλέον ιονίζουν με την σειρά τους τον αέρα γύρω τους δημιουργώντας μικρές εκκενώσεις που φαίνεται να τείνουν προς τα επάνω, τις αποκαλούμενες "ανοδικές ταινίες" του κεραυνού (Upward streamers).

Το επόμενο που συμβαίνει είναι η συνάντηση ενός βηματικού οδηγού με μία ανοδική ταινία. Ο οδηγός που φτάνει πρώτος την επιφάνεια είναι και αυτός που δημιουργεί την αγώγιμη διαδρομή μεταξύ της Γης και της καταιγίδας. Δεν πρόκειται όμως ακόμα για το καταστροφικό χτύπημα του κεραυνού. Ο οδηγός απλά σηματοδοτεί και προετοιμάζει τον δρόμο. Στην συνέχεια μέσα από αυτόν τον δρόμο διοχετεύεται, μαζικά και απότομα, ολόκληρη η ποσότητα του ηλεκτρικού φορτίου που είχε συσσωρευθεί στην βάση του νέφους.

Η καταστροφική δύναμη του κεραυνού

Κάθε ηλεκτρικό ρεύμα ως γνωστόν συνοδεύεται από παραγωγή θερμότητας. Έτσι και σε έναν κεραυνό όπου η ένταση του ρεύματος είναι πολύ ισχυρή, η θερμοκρασία που αναπτύσσεται ξεπερνάει αυτήν της επιφάνειας του ήλιου. Αυτή η θερμοκρασία είναι η αιτία της έντονης λάμψης που ονομάζουμε αστραπή. Επιπλέον καθώς ο αέρας θερμαίνεται ξαφνικά σε θερμοκρασίες μεγαλύτερες των 30.000 βαθμών Κελσίου, διαστέλλεται τόσο απότομα που "εκρήγνυται". Το ωστικό κύμα της έκρηξης απομακρύνεται ταχύτατα από το κανάλι που πέρασε ο ηλεκτρισμός και χάνει γρήγορα ενέργεια καταλήγοντας στο γνωστό σε όλους μας ακουστικό κύμα που ονομάζουμε βροντή.

Η διαπίστωση ότι όλη αυτή η δραστηριότητα λαμβάνει χώρα μέσα σε κλάσματα του δευτερολέπτου είναι εντυπωσιακή. Η δυνατότητα καταγραφής των παραπάνω με την βοήθεια της τεχνολογίας καθώς επίσης και η εξήγησή τους με την επιστήμη της Φυσικής είναι επίσης αξιοσημείωτα δείγματα του θαυμαστού αιώνα στον οποίο ζούμε!

Επιμέλεια κειμένου, έρευνα και φωτογραφίες: Μανώλης Θράβαλος

Θυελλώδεις άνεμοι

Θυελλώδεις βόρειοι άνεμοι πνέουν στα ανατολικά και νότια την Παρασκευή 31 Μαρτίου. Οι μεγαλύτερες ριπές που εχουν καταγράψει οι σταθμοί μας μέχρι το απόγευμα της Παρασκευής δίνονται στον παρακάτω πίνακα.

Ετοιμότητα των πολιτών έναντι του πλημμυρικού κινδύνου

Συμπεράσματα από την ανάλυση διαδικτυακού ερωτηματολογίου που αναρτήθηκε στο meteo.gr

Το meteo.gr, στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου που διεξάγει σχετικά με την επικινδυνότητα και τις επιπτώσεις των έντονων καιρικών φαινομένων στην Ελλάδα, μελέτησε την ετοιμότητα των πολιτών έναντι των επικίνδυνων πλημμυρικών επεισοδίων. Η μελέτη βασίστηκε σε σχετικό ερωτηματολόγιο που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα στις 24/10/2016. Ευχαριστούμε θερμά για την άμεση ανταπόκριση τους 1855 επισκέπες του meteo.gr που συμπλήρωσαν το ερωτηματολόγιο.

Τί απάντησαν οι συμμετέχοντες

Ετοιμότητα

Το μεγαλύτερο ποσοστό των μέτρων που έχουν λάβει οι πολίτες για να αποφύγουν αρνητικές επιπτώσεις από μελλοντική πλημμύρα είναι προληπτικού χαρακτήρα (πχ. καθαρισμός φρεατίων, έλεγχος υδρορροών του σπιτιού, τοποθέτηση αντλιών σε υπόγειους χώρους, φύλαξη γεννήτριας, σάκκων με άμμο). Λιγότεροι πολίτες επέλεξαν να αναζητήσουν εξειδικευμένες πληροφορίες σχετικά με την ενίσχυση της ετοιμότητάς τους, ενώ ακόμα λιγότεροι επέλεξαν την ιδιωτική ασφάλιση για ζημιές από φυσικές καταστροφές. Τελευταία σε προτίμηση βρέθηκαν τα πιο ακριβά μέτρα, όπως οι κατασκευαστικές μετατροπές στην κατοικία (Σχήμα 1). Όσον αφορά στην πρόθεση των πολιτών να προβούν σε ιδιωτικά έξοδα προκειμένου να οχυρωθούν αποτελεσματικά απέναντι στις πλημμύρες, η πλειοψηφία ήταν συγκρατημένη, ενώ το φύλο δεν φάνηκε να παίζει σημαντικό ρόλο στην επιλογή της απάντησης (Σχήμα 2).

Σχήμα 1: Κατανομή προληπτικών μέτρων που έχουν λάβει οι πολίτες για την αντιμετώπιση των κινδύνων από ενδεχόμενη πλημμύρα.	Σχήμα 2: Πρόθεση των πολιτών να διαθέσουν κατάλληλο χρηματικό ποσό για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης πλημμύρας.

Εμπειρία, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση

Ένας στους πέντε συμμετέχοντες δήλωσε πως έχει στο παρελθόν υποστεί αρνητικές συνέπειες από πλημμύρα. Οι 9 στους 10 πλημμυροπαθείς δήλωσαν ότι δεν είχαν ενημερωθεί εγκαίρως για τον κίνδυνο πλημμύρας στην περιοχή τους, ενώ η αναλογία αυτή ήταν σταθερή ανεξαρτήτως του βαθμού αστικοποίησης του τόπου διαμονής (Σχήμα 3).

Σχήμα 3: Κατάσταση ενημέρωσης πλημμυροπαθών πριν την εμφάνιση του επεισοδίου πλημμύρας, ανάλογα με το βαθμό αστικοποίησης

Σύμφωνα με το ερωτηματολόγιο, η πιο δημοφιλής πηγή ενημέρωσης για τον καιρό είναι οι εξειδικευμένες μετεωρολογικές σελίδες του διαδικτύου, ενώ το ποσοστό των ερωτηθέντων που δήλωσαν ότι δεν αναζητούν πληροφορίες ήταν αμελητέο (Σχήμα 4).

Σχήμα 4: Μέσα που χρησιμοποιούν οι πολίτες για να ενημερωθούν για τυχόν εμφάνιση έντονων καιρικών φαινομένων

Στην ερώτηση εάν η τοπικές αρχές έχουν προσεγγίσει τον πολίτη για να τον ενημερώσουν για τους κινδύνους από ενδεχόμενη πλημμύρα στην περιοχή του, το 78% έδωσε αρνητική απάντηση, ποσοστό που δεν διαφοροποιείται σημαντικά με τον βαθμό αστικοποίησης του τόπου διαμονής. Το υψηλό αυτό ποσοστό υποδεικνύει την αδυναμία των τοπικών αρχών να ευαισθητοποιήσουν τους πολίτες για τους τοπικούς κινδύνους και παράλληλα να ενισχύσουν τους κοινωνικούς δεσμούς και την εμπιστοσύνη των πολιτών στη διαχειριστική ικανότητα των αρχών.

Όσον αφορά στα μέσα προσέγγισης και ενημέρωσης των πολιτών από τις τοπικές αρχές, οι αναρτήσεις σε τοπικά μέσα μαζικής ενημέρωσης (τύπος, διαδίκτυο) φαίνεται να είναι η συνηθέστερη πρακτική (Σχήμα 5).

Σχήμα 4: Ενημερωτικά εργαλεία με τα οποία προσέγγισαν οι τοπικές αρχές τους πολίτες

Τέλος, όσον αφορά στις αιτίες εμφάνισης πλημμυρικών επισοδίων στην περιοχή τους, οι πολίτες ανέδειξαν με σειρά προτεραιότητας την αστικοποίηση, την αναποτελεσματικότητα των τοπικών αρχών, την κλιματική αλλαγή, την διαχείριση των υδάτινων στοιχείων και, τέλος, τις πυρκαγιές και την παράνομη υλοτομία που ευθύνονται για τη μειωμένη απορρόφητική ικανότητα του εδάφους.

Δημογραφικά χαρακτηριστικά ερωτηματολογίου

Το ερωτηματολόγιο συμπλήρωσαν άτομα ηλικίας 13-86 ετών. Το 75% των συμμετεχόντων ανήκουν στο ηλικιακό φάσμα 31-60, ενώ το 68% του συνόλου είναι άντρες. Στην πλειοψηφία τους δήλωσαν μισθωτοί και συνταξιούχοι, ενώ όσον αφορά στην οικογενειακή κατάσταση, το μεγαλύτερο ποσοστό (38%) ανήκει σε 4-μελή οικογένεια. Το 75% των συμμετεχόντων στο ερωτηματολόγιο μένει σε πόλη, ενώ το 38% εκτιμάει ότι η οικία του βρίσκεται σε απόσταση μικρότερη του 1 χλμ από την κοντινότερη υδάτινη ροή (ποτάμι, ρέμα, κανάλι, λίμνη). Επιπλέον, το 79% μένει σε δικό του σπίτι, το 45% σε διαμέρισμα ορόφου και το 30% εκτιμάει ότι περιβάλλεται από αντικειμενικούς κινδύνους (πχ. διαμονή σε περιοχή υψηλού κινδύνου, συχνές πλημμύρες, παλαιό/ευάλωτο σπίτι) που αυξάνουν την έκθεση στον κίνδυνο της πλημμύρας.

Κ. Παπαγιαννάκη, Κ. Λαγουβάρδος-Β. Κοτρώνη

ΕΑΑ-Πεντέλη