Το μάτι του Τυφώνα Ίαν

Στις 28 Σεπτεμβρίου 2022, ο δορυφόρος Landsat 8 πέρασε ακριβώς πάνω από το μάτι του Τυφώνα Ian, καθώς πλησίαζε τη Νοτιοδυτική Φλόριντα. Η εικόνα φυσικού χρώματος αποκτήθηκε από το Operational Land Imager (OLI) στις 11:57 π.μ. τοπική ώρα (15:57 UTC), τρεις ώρες πριν ο τυφώνας φτάσει στην στεριά, στη Caya Costa. Δείτε την εικόνα σε υψηλή ανάλυση εδώ. 

Το μάτι ενός τυφώνα είναι μια κυκλική ζώνη με σχετικά αίθριο καιρό στο κέντρο. Περιβάλλεται από έναν πανύψηλο δακτύλιο εξαιρετικά ισχυρών καταιγίδων που ονομάζεται "eyewall", το τμήμα του τυφώνα με τους ισχυρότερους ανέμους. Τα στροβιλιζόμενα σύννεφα κατά μήκος των άκρων του "οφθαλμικού τοιχώματος" παγιδεύονται σε στρόβιλους μέσης κλίμακας σε τυφώνες με ασυνήθιστα ισχυρούς ανέμους.

Όταν Ίαν έφτασε στη Φλόριντα, η μέγιστη ένταση των ανέμων ήταν 240 χιλιόμετρα την ώρα, σύμφωνα με το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων. Αυτό είναι το ισοδύναμο μιας καταιγίδας Κατηγορίας 4 στην κλίμακα του ανέμου Saffir-Simpson.

«Αυτοί οι εντυπωσιακοί στροβιλισμοί κοντά στην επιφάνεια της θάλασσας και του εδάφους στο μάτι του Ίαν μπορεί να παρέχουν ενδείξεις για ορισμένες σημαντικές διεργασίες που επηρεάζουν την ένταση του τυφώνα», δήλωσε ο Τζάστιν Γουίτακερ, ερευνητής στο Κέντρο Έρευνας και Μετάβασης Βραχυπρόθεσμης Πρόβλεψης της NASA (SPoRT). Η ομάδα SPoRT, που εδρεύει στο Marshall Space Flight Center, εστιάζει στη βελτίωση των καιρικών προγνώσεων χρησιμοποιώντας δεδομένα της NASA. «Στο SPoRT, μελετάμε πώς αυτές οι ασυμμετρίες του εσωτερικού πυρήνα μπορούν να επηρεάσουν τη δομή ενός τυφώνα και αν θα εμφανιστούν κεραυνοί μέσα στο οφθαλμικό τοίχωμα της καταιγίδας».

Καθώς ο Ίαν περνούσε πάνω από την Κούβα και μετά πάνω από τον Κόλπο του Μεξικού στις 27 Σεπτεμβρίου, το μάτι του είχε ακτίνα περίπου 20 χιλιόμετρα. Καθώς ο τυφώνας κινήθηκε γρήγορα βορειοανατολικά, οι δορυφόροι παρατήρησαν ένα δεύτερο, μεγαλύτερο μάτι να σχηματίζεται γύρω του, και τελικά να τυλίγει το αρχικό μάτι, μια διαδικασία γνωστή ως "κύκλος αντικατάστασης του οφθαλμικού τοιχώματος". Οι κύκλοι αντικατάστασης του οφθαλμικού τοιχώματος είναι συνηθισμένοι σε ισχυρούς τυφώνες, προκαλώντας συνήθως το πεδίο του ανέμου να εξαπλωθεί σε μια μεγαλύτερη περιοχή.

«Ένας κύκλος αντικατάστασης του οφθαλμικού τοιχώματος συμβαίνει όταν ένας τυφώνας αναπτύσσει ομόκεντρα μάτια και το εσωτερικό τοίχωμα καταρρέει», εξήγησε ο Τσαρλς Χελμς, επιστήμονας της ατμόσφαιρας στο Κέντρο Διαστημικών Πτήσεων Γκόνταρντ της NASA. «Ως αποτέλεσμα, το μάτι ενός τυφώνα μεγαλώνει πολύ και αυτοί οι κύκλοι συχνά συνδέονται με μια προσωρινή παύση της ενίσχυσης του τυφώνα. Υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν καταλαβαίνουμε σχετικά με αυτούς τους κύκλους και παραμένει ένα ενεργό θέμα έρευνας στην τροπική κοινότητα». Στην περίπτωση του Ian, ο κύκλος αντικατάστασης του οφθαλμικού τοιχώματος προκάλεσε επέκταση του ματιού σε ακτίνα 55 χιλιομέτρων.

Πηγή: Εικόνα του Παρατηρητηρίου Γης της NASA από τον Joshua Stevens, χρησιμοποιώντας δεδομένα Landsat από το Γεωλογικό Ινστιτούτο των ΗΠΑ, δεδομένα GEOS-5 από το Global Modeling and Assimilation Office στη NASA GSFC και δρόμους από το OpenStreetMap. Ιστορία του Adam Voiland.

Οι περίοδοι ακραίων τυφώνων στον Βόρειο Ατλαντικό έγιναν διπλάσιες λόγω της υπερθέρμανσης των ωκεανών

Οι τροπικοί κυκλώνες είναι από τα πιο καταστροφικά ακραία καιρικά φαινόμενα. Έχει παρατηρηθεί αύξηση της δραστηριότητας των τροπικών κυκλώνων του Ατλαντικού, αλλά η απόδοση στην υπερθέρμανση του πλανήτη παραμένει πρόκληση λόγω της μεγάλης διαχρονικής μεταβλητότητας και των προκλήσεων μοντελοποίησης.

Μια νέα μελέτη δείχνει ότι η αύξηση της δραστηριότητας των τροπικών κυκλώνων του Ατλαντικού από τη δεκαετία του 1980 μπορεί να αποδοθεί στις διακυμάνσεις της ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας καθώς και στην αύξηση της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας (SST). Με βάση ένα νέο στατιστικό μοντέλο που βασίζεται σε καιρικά μοτίβα, διαπιστώθηκε ότι η θέρμανση του Ατλαντικού Ωκεανού κατά την περίοδο 1982-2020 έχει διπλασιάσει την πιθανότητα εξαιρετικά ενεργών περιόδων τροπικών κυκλώνων. Για το έτος 2020, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι μια τόσο εξαιρετικά έντονη περίοδος θα μπορούσε να είχε διπλάσιες πιθανότητες λόγω της θέρμανσης της επιφάνειας των ωκεανών.

Στο στατιστικό μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε, η εποχιακή ατμοσφαιρική κυκλοφορία παραμένει ο κυρίαρχος παράγοντας που εξηγεί τη διαχρονική μεταβλητότητα και την εμφάνιση πολύ ενεργών περιόδων. Τα ευρήματα παρέχουν μια νέα προοπτική για τη συμβολή της υπερθέρμανσης των ωκεανών στην αύξηση της πρόσφατης δραστηριότητας τυφώνων και δείχνουν πώς η ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή συνέβαλε σε μια αποφασιστική αύξηση της δραστηριότητας της εποχής των τροπικών κυκλώνων του Ατλαντικού κατά την περίοδο παρατήρησης.

Πηγή: Weather and Climate Dynamics

Εικόνα: Nature Communications

Το φαινόμενο Fujiwara κατά τη διάρκεια του Τυφώνα Hinnamnor

Ο ισχυρότερος τυφώνας παγκοσμίως μέχρι στιγμής για το 2022 βρίσκεται στον Βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Με ένταση ανέμων έως 270 km/h και καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις, έχει πλήξει μέχρι το Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου νησιά της Νότιας Ιαπωνίας και την Ταϊβάν. 

Ο κυκλώνας δημιουργήθηκε στα τέλη Αυγούστου λίγο ανατολικότερα από τον 124° μεσημβρινό στη μέση του Ειρηνικού Ωκεανoύ και κινήθηκε γρήγορα δυτικά ενισχυόμενος. Στην πορεία του βρήκε έναν μικρότερο και πιο ασθενή τροπικό κυκλώνα όπως φαίνεται στο παρακάτω βίντεο. Το φαινόμενο κατά το οποίοι δύο κυκλώνες έρχονται σε επαφή και ο πιο ασθενής "απορροφάται" από τη ροή του ισχυρότερου ονομάζεται Fujiwara Effect, προς τιμήν του Ιάπωνα μετεωρολόγου Sakuhei Fujiwara που εξήγησε πρώτος το φαινόμενο το 1921. 

Όταν οι κυκλώνες βρίσκονται ο ένας κοντά στον άλλο, τα κέντρα τους κινούνται κυκλωνικά μεταξύ τους (αριστερόστροφα στο βόρειο ημισφαίριο και δεξιόστροφα στο νότιο ημισφαίριο) περίπου με κέντρο ένα σημείο μεταξύ των δύο συστημάτων. Οι δύο δίνες έλκονται η μία προς την άλλη και τελικά θα σπειροειδοποιηθούν στο κεντρικό αυτό σημείο και θα συγχωνευθούν. Όταν οι δύο δίνες είναι άνισου μεγέθους, η μεγαλύτερη δίνη τείνει να κυριαρχεί στην αλληλεπίδραση και η μικρότερη δίνη περιστρέφεται γύρω της. 

The Fujiwhara Effect: Super Typhoon #Hinnamnor devours Tropical Depression Gardo 🌀🌀 #台風11号 pic.twitter.com/c3LNk1njqO

— Zoom Earth (@zoom_earth) September 2, 2022

Τι πρέπει να κάνεις αν συναντήσεις φώκια ή δελφίνι;

Αν έχεις την τύχη να κινείσαι με σκάφος το καλοκαίρι, δες οπωσδήποτε αυτόν τον οδηγό από την WWF Greece.

Τα κύματα καύσωνα στη Βόρεια Ευρώπη γίνονται ολοένα και πιο έντονα και πιο εκτεταμένα

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, 5 Αυγούστου 2022, 12:00

Τα τελευταία χρόνια τα θερμοκρασιακά ρεκόρ σπάνε το ένα μετά το άλλο σε ολοένα και μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη, όχι κατά μισό ή έναν βαθμό Κελσίου όπως συνέβαινε τις προηγούμενες δεκαετίες, αλλά ακόμη και τα 20°C (βλ. Ανταρκτική). 

Στην Ευρώπη, πολλά ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας καταρρίφθηκαν το καλοκαίρι του 2019, όταν κανείς δεν πίστευε ότι ένα πιο ισχυρό κύμα καύσωνα θα έπληττε την γηραιά ήπειρο μόλις 3 χρόνια αργότερα. Το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Ευρώπης μάλιστα το φετινό καλοκαίρι έχει δεχθεί 3 κύματα καύσωνα, κάτι το εξίσου πρωτοφανές με την έντασή τους. Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία του Ηνωμένου Βασιλείου δημοσίευσε τους παρακάτω χάρτες με τα ρεκόρ υψηλής θερμοκρασίας από το 1976 μέχρι σήμερα. Είναι εμφανές ότι το τελευταίο κύμα καύσωνα τον φετινό Ιούλιο ήταν το πιο έντονο και οι υψηλές θερμοκρασίες κάλυψαν σχεδόν το σύνολο της χώρας, μέχρι τη Σκωτία. Παρόμοιες συνθήκες εκδηλώθηκαν τον Ιούλιο του 2019, ενώ το 1976 και το 2003 οι καύσωνες είχαν μικρότερη ένταση και έκταση. 

Τα διάφορα σενάρια κλιματικών μοντέλων έχουν υποδείξει ότι στο μέλλον οι καιρικές συνθήκες θα αλλάξουν δραματικά, όμως θερμοκρασία 40°C στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν αναμενόταν πριν το 2030. 

Η απορρόφηση του νερού από το έδαφος εξαρτάται από τη διαθέσιμη επιφανειακή υγρασία

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, Κυριακή 14 Αυγούστου 2022, 21:00

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Reading της Αγγλίας πραγματοποίησαν ένα απλό πείραμα για να δείξουν πώς το νερό απορροφάται από το έδαφος, σε διαφορετικές συνθήκες διαθέσιμης υγρασίας στην επιφάνεια του εδάφους. Στο βίντεο βλέπετε ότι στο υγρό έδαφος η απορρόφηση του νερού στα είναι πιο γρήγορη από το ξερό έδαφος (περίπου 16 φορές πιο γρήγορη), κάτι που αποδεικνύει γιατί δημιουργούνται ξαφνικές πλημμύρες μετά από περιόδους ξηρασίας αν εκδηλωθούν έντονες βροχοπτώσεις. 

Η Δυτική και Κεντρική Ευρώπη πλήττονται από πολύ σοβαρή ξηρασία, μετεωρολογική και υδρολογική, και η έλευση των φθινοπωρινών βροχοφόρων καιρικών συστημάτων ανησυχεί τους μετεωρολόγους, καθώς ξαφνικές πλημμύρες μπορεί να εκδηλωθούν πιο εύκολα σε σχέση με άλλες χρονιές. 

Αιγαίο Πέλαγος: η πιο δροσερή περιοχή της Μεσογείου τον Ιούλιο του 2022

Τα αλλεπάλληλα κύματα καύσωνα στη Δυτική και Κεντρική Μεσόγειο το φετινό καλοκαίρι, έχουν οδηγήσει σε ακραία υψηλές για την εποχή τιμές θερμοκρασίας επιφάνειας της θάλασσας (SST). Οι αποκλίσεις της SST όπως παρουσιάζονται στον χάρτη του άρθρου, φτάνουν τους +5°C στη Δυτική Μεσόγειο, με τις απόλυτες τιμές να κυμαίνονται μεταξύ 24 και 28°C.

Την ίδια ώρα, το ευεργετικό μελτέμι στο Αιγαίο Πέλαγος διατηρεί δροσερά τα επιφανειακά νερά, με τιμές SST χαμηλότερες κατά περίπου 1-2°C από την κλιματική τιμή, δηλαδή με απόλυτες τιμές SST 21-22°C στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Οι ισχυροί βόρειοι άνεμοι προκαλούν το φαινόμενο της ανάβλυσης ψυχρών υδάτινων μαζών από μεγάλο βάθος του Αιγαίου, κάτι που δεν παρατηρούμε στις ακτές της Δυτικής Ελλάδας, στο Ιόνιο, καθώς οι άνεμοι εκεί είναι ιδιαίτερα ασθενείς. 

Μπορείτε να ενημερώνεστε για την επιφανειακή θερμοκρασία της θάλασσας στη χώρα μας καθημερινά πατώντας εδώ και για τις συνθήκες κολύμβησης στις ελληνικές παραλίες εδώ

Ποιες ήταν οι πιο ψυχρές περίοδοι της Γης;

Για μεγάλο μέρος της ιστορίας του, ο πλανήτης μας ήταν θερμότερος - μερικές φορές πολύ πιο θερμός - από ό, τι είναι σήμερα. Αλλά ο πλανήτης μας ήταν επίσης αρκετά πιο ψυχρός σε ορισμένες χρονικές περιόδους. Οι επιστήμονες μπορεί να μην γνωρίζουν ακριβώς ποια περίοδος στην ιστορία των 4,54 δισεκατομμυρίων ετών του πλανήτη μας ήταν η πιο ψυχρή, αλλά έρευνες αποκάλυπτουν μερικές υποψήφιες γεωλογικές περιόδους. Όλες αυτές οι περίοδοι έχουν αναγνωριστεί ως "αρχαίες εποχές των παγετώνων".

Μερικές από τις πιο ψυχρές συνθήκες συνέβησαν πριν από περισσότερα από 2 δισεκατομμύρια χρόνια, μετά την αύξηση του ατμοσφαιρικού οξυγόνου. Η Γη μπήκε συχνά σε περιόδους βαθιάς ψύξης πριν από περίπου 750 και 600 εκατομμυρίων έτη. Αν και οι επιστήμονες δεν συμφωνούν ακριβώς πόσο εκτεταμένη ήταν η κάλυψη του πάγου κατά τη διάρκεια αυτών των χρόνων, τα στοιχεία δείχνουν ότι ο πάγος έφτασε στο επίπεδο της θάλασσας σε περιοχές του ισημερινού.

Τα τελευταία εκατομμύρια χρόνια, οι παγετώνες έχουν καλύψει τεράστιες εκτάσεις του βόρειου ημισφαιρίου. Αν και λιγότερο εκτεταμένοι από τους σχεδόν παγκόσμιους παγετώνες, οι εποχές των παγετώνων του Πλειστόκαινου (περίπου 2,6 εκατομμύρια έως 11.000 χρόνια πριν) μπορεί να έχουν τις πιο ψυχρές συνθήκες τα τελευταία μισό δισεκατομμύριο χρόνια. Μερικές από τις πιο σοβαρές ψυχρές περιόδους έζησε η Γη πριν περίπου 20.000 χρόνια.

Η εποχή των παγετώνων είναι μια περίοδος παγκόσμιων θερμοκρασιών ψυχρότερων από το συνηθισμένο, και επεκτάσεις παγετώνων και στρωμάτων πάγου περισσότερο από το συνηθισμένο. Οι εποχές των παγετώνων δεν φέρνουν αδυσώπητο κρύο. Αντίθετα, επεμβαίνουν σχετικά θερμές περίοδοι, έτσι οι εποχές των παγετώνων είναι ένας συνδυασμός παγετώνων που προχωρούν (παγετωνική περίοδος) και παγετώνων που υποχωρούν (μεσοπαγετωνική περίοδος). Αν και σχετικά θερμοί, οι μεσοπαγετώνοι εξακολουθούν να αποτελούν μέρος μιας εποχής παγετώνων.

Πώς γνωρίζουν οι επιστήμονες ότι συνέβησαν οι αρχαίες εποχές των παγετώνων; Σαφώς, τα θερμόμετρα δεν ήταν χρήσιμα όταν οι παγετώνες ηπειρωτικής κλίμακας έφτασαν ως τον ισημερινό. Τα στοιχεία για τις προηγούμενες εποχές των παγετώνων προέρχονται από τη γεωλογία. Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι γεωλόγοι άρχισαν να βρίσκουν ενδείξεις που είχαν αφήσει αρχαία στρώματα πάγου. Οι παγετώνες, συνειδητοποίησαν οι γεωλόγοι, θα μπορούσαν να αφήσουν γιγάντιες γρατσουνιές σε βράχους και να μεταφέρουν ογκόλιθους σε μακρινές περιοχές, ρίχνοντας συχνά αυτούς τους βράχους στη θάλασσα.

Μόλις αναγνωρίστηκαν τα σημάδια των παγετώνων για την εποχή του Πλειστόκαινου, οι γεωλόγοι ήξεραν πώς να τα αναγνωρίσουν σε παλαιότερους βράχους. Ο συνδυασμός των στοιχείων για τους παγετώνες με τα στοιχεία για την τεκτονική των πλακών και την ηπειρωτική μετατόπιση επέτρεψε στους γεωλόγους να αναγνωρίσουν την παγετωνική δραστηριότητα εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών πριν, όταν οι ήπειροι είχαν πολύ διαφορετική διαμόρφωση. Συνολικά, οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει πάνω από δώδεκα εποχές παγετώνων στο γεωλογικό αρχείο, αρκετές από αυτές τα τελευταία μισό δισεκατομμύριο χρόνια. 

Η άνοδος του οξυγόνου και η πτώση της θερμοκρασίας

Μεταξύ των αρχαιότερων εποχών των παγετώνων που έχουν βρεθεί μέχρι στιγμής στα γεωλογικά αρχεία, είναι οι εποχές των παγετώνων του Huronian. Τουλάχιστον ένα από αυτά αποτελούσε αυτό που οι γεωλόγοι αποκαλούν γεγονός Snowball Earth, όταν η επιφάνεια του πλανήτη ήταν εντελώς, ή σχεδόν εξ' ολοκλήρου, παγωμένη. 

Οι παλαιοντολόγοι υποθέτουν ότι όταν η μικροβιακή ζωή εμφανίστηκε στη Γη πριν από περισσότερα από 3,5 δισεκατομμύρια χρόνια, τα μικρόβια ούτε παρήγαγαν ούτε χρειάζονταν οξυγόνο. Αντίθετα, όταν η ζωή εξελίχθηκε, η ατμόσφαιρα της Γης ήταν πολύ διαφορετική από αυτή που βιώνουμε σήμερα. Αν και τα επίπεδα αζώτου μπορεί να ήταν παρόμοια, η συγκέντρωση άλλων αερίων της ατμόσφαιρας ήταν πολύ διαφορετική. Το διοξείδιο του άνθρακα είχε συγκέντρωση περίπου από 10 έως 2.500 φορές μεγαλύτερη από τα σημερινά επίπεδα και η συγκέντρωση μεθανίου μπορεί να ήταν έως και 10.000 φορές υψηλότερο από τα σημερινά επίπεδα. Το ατμοσφαιρικό οξυγόνο ήταν ουσιαστικά ανύπαρκτο.

Οι επιστήμονες συζητούν πότε ακριβώς εξελίχθηκαν για πρώτη φορά τα μικρόβια ικανά να πραγματοποιήσουν φωτοσύνθεση και να παράγουν οξυγόνο ως υποπροϊόν. Οι εκτιμήσεις κυμαίνονται από περίπου 3,5 έως 2,5 δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Οι πρώτοι κατασκευαστές οξυγόνου ήταν πιθανώς πρόγονοι των σύγχρονων κυανοβακτηρίων ή γαλαζοπράσινων φυκών.

Αρχικά, το οξυγόνο που παρήχθη από αυτούς τους πρώιμους φωτοσυνθέτες πιθανότατα αντέδρασε με τον σίδηρο στον ωκεανό, καθιζάνοντας σε στρώματα σκουριασμένου ιζήματος στον πυθμένα της θάλασσας πριν αρχίσει να συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα. Κάποιο μόριο οξυγόνου αντέδρασε με το μεθάνιο, μετατρέποντάς το σε διοξείδιο του άνθρακα και νερό. Εν τω μεταξύ, οι πληθυσμοί μικροβίων φωτοσύνθεσης συνέχισαν να αυξάνονται, καταναλώνοντας περισσότερο διοξείδιο του άνθρακα.

Το διοξείδιο του άνθρακα είναι αέριο του θερμοκηπίου και το μεθάνιο είναι ένα ακόμη πιο ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου. Καθώς οι ατμοσφαιρικές συγκεντρώσεις αυτών των αερίων του θερμοκηπίου μειώθηκαν, οι παγκόσμιες θερμοκρασίες έπεσαν κατακόρυφα, βυθίζοντας τον πλανήτη σε μια σειρά εποχών παγετώνων. Οι εποχές των παγετώνων των Huronian και οι μεσοπαγετωνικές περίοδοι που τις χώριζαν πιθανότατα, διήρκεσαν συνολικά 300 εκατομμύρια χρόνια. Τα στοιχεία δείχνουν ότι αυτοί οι παγετώνες έφτασαν σε ισημερινές περιοχές στο επίπεδο της θάλασσας. (Ο πάγος εμφανίζεται σε ισημερινές περιοχές σήμερα, αλλά μόνο σε μεγάλα υψόμετρα, πχ στο Κιλιμάντζαρο)

Τα γεωλογικά στοιχεία αυτών των εποχών των παγετώνων ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 1907, σε παγετώνες κοντά στη λίμνηHuron. Από τότε, οι γεωλόγοι έχουν ανακαλύψει περισσότερα στοιχεία σε άλλα μέρη της Βόρειας Αμερικής, καθώς και στη Νότια Αφρική, τη Δυτική Αυστραλία και τη Βορειοανατολική Ευρώπη.

Η αύξηση της συγκέντρωσης του οξυγόνου επέτρεψε την εξέλιξη της πολύπλοκης ζωής που αναπνέει οξυγόνο και σχημάτισε το στρώμα του όζοντος της Γης, το οποίο βοηθά στην προστασία της ζωής από την επιβλαβή υπεριώδη ακτινοβολία του Ήλιου.

Πηγή: ΝΟΑΑ

Ψυχρές λίμνες και ψυχρές πισίνες: Οι μετεωρολογικοί όροι των καταιγίδων

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης

ΕΑΑ-Πεντέλη, Σάββατο 2 Ιουνίου 2022, 15:00

Τα τελευταία χρόνια οι μετεωρολόγοι χρησιμοποιούν ολοένα και περισσότερους μετεωρολογικούς όρους για να περιγράψουν τα φυσικά φαινόμενα κατά τη διάρκεια παρουσίασης ενός δελτίου καιρού. Τόσο η κατανόησή μας για αυτά τα φαινόμενα όσο και η ανάγκη επικοινωνίας των επιστημονικών όρων, αυξάνονται συνεχώς, αλλά το κοινό που δεν έχει γνώσεις Μετεωρολογίας πολλές φορές να συγχέει όρους και έννοιες. 

Σίγουρα οι περισσότεροι από εσάς έχετε ακούσει τον όρο "Ψυχρή Λίμνη" σε ένα πρόσφατο μετεωρολογικό δελτίο, ο οποίος αποτελεί μετάφραση του αγγλικού όρου "Cold pool", δηλαδή μια πιο ακριβής μετάφραση θα ήταν "Ψυχρή Πισίνα". Για τον ίδιο όρο υπάρχει και δεύτερη ονομασία ως "Cold drop" ή "Ψυχρή Σταγόνα". Τι ακριβώς όμως είναι αυτό το φυσικό φαινόμενο και τι διαφορά έχει με τις "Ψυχρές Λίμνες ή Πισίνες" κοντά στο έδαφος;

Ψυχρή Λίμνη

Ως "Ψυχρή Λίμνη" στη Μετεωρολογία ονομάζουμε μια ψυχρή περιοχή της ατμόσφαιρας που περιβάλλεται από θερμές αέριες μάζες. Η κατακόρυφη έκταση αυτών των ψυχρών αερίων μαζών καταλαμβάνει σχεδόν το σύνολο της Τροπόσφαιρας και η κίνηση του αέρα είναι κυκλωνική (αντίθετη με τους δείκτες του ρολογιού). Η ύπαρξη ψυχρών αερίων μαζών πάνω από θερμές και υγρές αέριες μάζες κοντά στο έδαφος οδηγεί στη δημιουργία "αστάθειας", δηλαδή μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας καθ'ύψος. Η αστάθεια είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη δημιουργία των καταιγίδων, ενώ οι άλλες δύο προϋποθέσεις είναι η ύπαρξη υγρών αερίων μαζών και ένα αίτιο ανύψωσης των αερίων μαζών. Αν λείπει έστω ένα από αυτά τα τρία στοιχεία, τότε η δημιουργία καταιγίδων είναι αδύνατη. 

Το καλοκαίρι το αίτιο ανύψωσης των θερμών και υγρών αερίων μαζών κοντά στο έδαφος είναι κυρίως η θέρμανση του εδάφους κατά την ηλιοφάνεια. Ο θερμός αέρας είναι πιο ελαφρύς από τον ψυχρό, επομένως ανέρχεται αυθόρμητα και επιταχυνόμενα αν βρεθεί σε ψυχρό περιβάλλον, όπως κατά την παρουσία μιας "Ψυχρής Λίμνης". Στον παρακάτω χάρτη παρουσιάζεται η έκταση μιας "Ψυχρής Λίμνης" πάνω από την Ανατολική Ευρώπη. Οι "Ψυχρές Λίμνες" συνοδεύονται από "Διαταραχές" που κινούνται περιμέτρικά τους, και λειτουργούν ως μηχανισμός ανύψωσης των θερμών και υγρών αερίων μαζών, άρα ευννούν την ανάπτυξη των καταιγίδων. 

Ψυχρή Πισίνα ή Ψυχρό Μέτωπο Καταιγίδας

Με τον όρο "Cold pool" μπορούμε να περιγράψουμε και ένα άλλο φυσικό φαινόμενο που σχετίζεται με τις καταιγίδες. Καθώς μια καταιγίδα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη ή σε φάση αποδόμησης, η εξάτμιση των σταγόνων της βροχής ψύχει τις αέριες μάζες της καταιγίδας που κατέρχονται. Όσο πιο ξηρό είναι το περιβάλλον της καταιγίδας κοντά στο έδαφος, τόσο μεγαλύτερη είναι η εξάτμιση άρα και η ψύξη των αερίων μαζών. Ο ψυχρός αέρας έχει μεγαλύτερη πυκνότητα από τον θερμό και όσο ψύχεται τόσο θα κατέρχεται από το νέφος επιταχυνόμενα, δημιουργώντας ένα ψυχρό μέτωπο κοντά στο έδαφος με θυελλώδεις ανέμους. Αν η καταιγίδα είναι στάσιμη, αυτό το ψυχρό μέτωπο θα κινηθεί ακτινικά μακριά από την καταιγίδα, ενώ σε αντίθετη περίπτωση το μέτωπο θα προπορευθεί της καταιγίδας κατά την κίνησή της. 

Η χωρική έκταση του ψυχρού μετώπου μιας καταιγίδας είναι, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, κατά εκατοντάδες φορές μικρότερη από αυτή μιας "Ψυχρής Λίμνης" που περιγράψαμε παραπάνω. Σπανιότερα, και υπό κατάλληλες καιρικές συνθήκες, το ψυχρό μέτωπο ή "Ψυχρή Πισίνα" μιας καταιγίδας, μπορεί να ταξιδέψει εκατοντάδες χιλιόμετρα και να πλήξει με θυελλώδεις ανέμους περιοχές που δεν επηρεάζονται άμεσα από την καταιγίδα. Αυτό το φαινόμενο είναι συχνό στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική, όπου ψυχρά μέτωπα των καταιγίδων δημιουργούν σκονοθύελλες (haboob) διάρκειας αρκετών ωρών.

Ένα παράδειγμα αυτού του φαινομένου είχαμε την Παρασκευή 1 Ιουλίου 2022 στη Θεσσαλία, όπου η βάση των νεφών των καταιγίδων ήταν περίπου 2 χιλιόμετρα πάνω από το έδαφος λόγω των πολύ ξηρών και θερμών αερίων μαζών κοντά στο έδαφος. Θυελλώδεις άνεμοι έπληξαν το σύνολο της Θεσσαλίας (π.χ. Τρίκαλα, Καρδίτσα), ακόμη και περιοχές που δεν δέχθηκαν βροχοπτώσεις (π.χ. Βόλος). 

Η επόμενη εικόνα περιγράφει σχηματικά τη δημιουργία μιας "Ψυχρής Πισίνας" από καταιγίδα. 

Γιατί τις πολύ θερμές και υγρές μέρες του καλοκαιριού η ατμόσφαιρα είναι θολή;

ΕΑΑ-Πεντέλη, 29 Ιουνίου 2022, 18:00

Οι υδρατμοί είναι πιο πιθανό να συγχωνευθούν με σωματίδια της ατμόσφαιρας και να σχηματίσουν σταγόνες όταν η σχετική υγρασία είναι υψηλή. Δεδομένου ότι ο ζεστός αέρας μπορεί να συγκρατήσει πολύ περισσότερους υδρατμούς σε σύγκριση με τον ψυχρό αέρα, η επίδραση της θολότητας είναι ιδιαίτερα εμφανής σε ζεστές και υγρές μέρες. Οι υδρατμοί συγχωνεύονται σε σωματίδια και έτσι η ορατότητα μειώνεται.

Η ταχύτητα του ανέμου είναι επίσης ένας σημαντικός παράγοντας. Οι ισχυρότεροι άνεμοι θα προσθέσουν περισσότερα και μεγαλύτερα σωματίδια στην ατμόσφαιρα, γεγονός που μειώνει περαιτέρω την ορατότητα. Η ορατότητα τείνει να είναι καλύτερη τις μέρες που είναι δροσερές, ξηρές και έχουν ασθενή αέρα. 

Τέλος, πολλές φορές ξεσπούν δασικές πυρκαγιές κοντά σε κατοικημένες περιοχές και το πλήθος μικροσωματιδίων της καύσης απελευθερώνεται στην ατμόσφαιρα, με αποτέλεσμα τη μείωση της ορατότητας. 

Σχίνος (Κορινθία) 2021: Ενισχύοντας την επίγνωση και την ετοιμότητα της χώρας για ακραίες δασικές πυρκαγιές ένα χρόνο μετά

Με αφορμή τη συμπλήρωση 1 έτους από τη δασική πυρκαγιά στο Σχίνο Κορινθίας (έναρξη το βράδυ της 19.05.2021), η ερευνητική ομάδα της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) παρουσιάζει τα διδάγματα σχετικά με τις συνθήκες που συνετέλεσαν στην εξάπλωση και τη συμπεριφορά της πυρκαγιάς. Υπενθυμίζεται ότι με βάση την έκταση που κατέκαψε (52.000 στρέμματα), η δασική πυρκαγιά του Σχίνου ανήκει στο ανώτερο 1% όλων των μεγάλων πυρκαγιών της περιόδου 2000 – 2021 και αποτελεί μέχρι και σήμερα την πιο καταστροφική πυρκαγιά που αντιμετώπισε ποτέ η χώρα μας κατά το μήνα Μάιο, πριν δηλαδή από την έναρξη του καλοκαιριού.  

Η δασική πυρκαγιά στο Σχίνο εκδηλώθηκε σε αγροτοδασική περιοχή το βράδυ (21:44) της 19.05.2021. Παρότι εκδηλώθηκε νυχτερινές ώρες και στην αρχή της αντιπυρικής περιόδου, οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την εξάπλωσή της.

Από την εξέταση των δεδομένων θερμών σημείων (hotspots) του συστήματος FIRMS (Fire Information for Resource Management) της NASA, προκύπτει ότι η δασική πυρκαγιά του Σχίνου εξαπλώθηκε ραγδαία, φτάνοντας σχεδόν στα όρια της τελικής περιμέτρου μέσα σε χρονικό διάστημα περίπου 24 ωρών (Εικόνα 1). Ειδικότερα, εκτιμάται ότι o μέσος ρυθμός ανάπτυξης της πυρκαγιάς ήταν της τάξης των 2.670 (±1.670) στρμ./ώρα. Επιπρόσθετα, η πυρκαγιά παρουσίασε ακραία συμπεριφορά την 20.05.2021, η οποία εκδηλώθηκε μέσα από το σχηματισμό πυροσωρειτών πάνω από το πλούμιο του καπνού. Ο σχηματισμός των νεφών αυτών υποδηλώνει τη σύζευξη μεταξύ της φωτιάς και της ατμόσφαιρας, με την πυρκαγιά να καθίσταται εφεξής αυτοκαθοδηγούμενη, «δημιουργώντας το δικό της καιρό».  

Εικόνα 1. Η εξέλιξη της δασικής πυρκαγιάς στο Σχίνο Κορινθίας με βάση τα δεδομένα θερμών σημείων (hotspots) του συστήματος FIRMS/NASA. 

Η σχεδόν εκρηκτική εξάπλωση της δασικής πυρκαγιάς του Σχίνου, αλλά και η μεγάλη έκλυση και μεταφορά καπνού, φαίνονται και στο επόμενο βίντεο. Σε αυτό το βίντεο παρουσιάζεται η εξάπλωση και συμπεριφορά της πυρκαγιάς, όπως αυτή προσομοιώθηκε από το προγνωστικό σύστημα IRIS 2.1. Το IRIS 2.1 αποτελεί την τελευταία έκδοση του επιχειρησιακού συστήματος που ανέπτυξε το 2017 το ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ με στόχο την παροχή προγνώσεων εξάπλωσης και συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα. Η παρούσα έκδοση του συστήματος χαρακτηρίζεται από (1) αναπαράσταση της διαθέσιμης δασικής καύσιμης ύλης με πολύ υψηλή οριζόντια ανάλυση 10x10 m, (2) ακριβέστερο μαθηματικό υπολογισμό της συμπεριφοράς της φωτιάς, και (3) ακριβέστερη αναπαράσταση των αλληλεπιδράσεων μεταξύ της φωτιάς και της ατμόσφαιρας («η φωτιά δημιουργεί το δικό της καιρό»).  

Στοχεύοντας στην καλύτερη κατανόηση των μετεωρολογικών συνθηκών που συνεισφέρουν στην εκδήλωση δασικών πυρκαγιών όπως αυτή του Σχίνου, στο ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ υλοποιείται το ερευνητικό έργο FLAME. Στα πλαίσια του FLAME έχουν καθοριστεί οι διαφορετικοί τύποι καιρού που συνδέονται με πυρομετεωρολογικές συνθήκες που προάγουν την εκδήλωση ακραίων δασικών πυρκαγιών. Ειδικότερα, έχουν ήδη ταυτοποιηθεί πέντε (5) βασικοί «πυρομετεωρολογικοί τύποι δασικών πυρκαγιών», κάθε ένας από τους οποίους συνδέεται με συγκεκριμένες πυρομετεωρολογικές συνθήκες και διαφορετικά επίπεδα επικινδυνότητας (Εικόνα 2). 

Εικόνα 2. Πυρομετεωρολογικοί τύποι δασικών πυρκαγιών για την Ελλάδα. 

Ειδικότερα για τη δασική πυρκαγιά του Σχίνου, αυτή συνδέεται με τον τρίτο (3^ο) πυρομετεωρολογικό τύπο. Ο συγκεκριμένος πυρομετεωρολογικός τύπος χαρακτηρίζεται από σχετικά υψηλές θερμοκρασίες, χαμηλή υγρασία, ενισχυμένους ανέμους, και υπό συνθήκες ατμοσφαιρική αστάθεια. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη διάρκεια της δασικής πυρκαγιάς του Σχίνου, οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες πηδαλιουχήθηκαν από τη διέλευση μίας σκάφης χαμηλών πιέσεων πάνω από τα Βαλκάνια. Η διέλευση αυτής της σκάφης ενεργοποίησε την μεταφορά θερμών αεριών μαζών από τη Β. Αφρική προς τη χώρα μας και την ενίσχυση των ανέμων στην επιφάνειας ως αποτέλεσμα της δημιουργίας βαροβαθμίδας μεταξύ του Αιγαίου και του Ιονίου. Επιπρόσθετα, το μεσημέρι της 20.05.2021, οι ατμοσφαιρικές συνθήκες ευνόησαν την μεταφορά υγρασίας στην μέση τροπόσφαιρα, γεγονός που επέτρεψε την εκδήλωση ατμοσφαιρικής αστάθειας και κατ’ επέκταση τη σύζευξη της φωτιάς με την ατμόσφαιρα. Κατά τον τρόπο αυτό, η πυρκαγιά του Σχίνου ανέπτυξε ισχυρή επαγωγική στήλη και κατέστη αυτοκαθοδηγούμενη, δημιουργώντας χαρακτηριστικά πυρονέφη. 

Με την αντιπυρική περίοδο του 2022 να βρίσκεται ήδη στον πρώτο μήνα, η μονάδα ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ υπενθυμίζει την πληθώρα εργαλείων και υπηρεσιών που δύναται να παρέχει επιχειρησιακά, σε καθημερινή βάση, με στόχο την ενίσχυση της ετοιμότητας της χώρας μας: 

• Ημερήσια εκτίμηση επικινδυνότητας εκδήλωσης και εξάπλωσης δασικών πυρκαγιών με βάση το Καναδικό Σύστημα Πυρομετεωρολογικών Δεικτών, τα όρια του οποίου έχουν προσαρμοστεί κατάλληλα στο πυρικό περιβάλλον της Ελλάδας. 
• Μετεωρολογικές και πυρομετεωρολογικές παρατηρήσεις σε πραγματικό χρόνο από το πιο πυκνό δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών που λειτουργεί στην Ελλάδα από το 2007. 
• Ημερήσιες εκτιμήσεις της ευφλεκτότητας της λεπτής νεκρής δασικής καύσιμης ύλης για το σύνολο της ελληνικής επικράτειας, ανανεούμενες ανά 3 ώρες καθημερινά. 
• Προγνώσεις εξάπλωσης και συμπεριφοράς δασικών πυρκαγιών, συμπεριλαμβανομένου του εκλυόμενου καπνού, από το προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS 2.1.  

Το ερευνητικό έργο FLAME υποστηρίχθηκε από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης "2η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Αριθμός Έργου: 00559).

Sentinel-2: Οι καμένες εκτάσεις του 2021 στην Αττική ορατές από το διάστημα

Ο Normalized Difference Moisture Index (NDMI) είναι ένας δείκτης υγρασίας κανονικοποιημένης διαφοράς, που χρησιμοποιεί ζώνες του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος στο κοντινό υπέρυθρο (NIR) και στα βραχέα κύματα υπερύθρων (SWIR), και χρησιμοποιείται για την καταγραφή της υγρασίας των φυτών και του εδάφους από δορυφορικές εικόνες. Η ζώνη SWIR αντανακλά αλλαγές τόσο στην περιεκτικότητα σε νερό της βλάστησης όσο και στη δομή της σπογγώδους μεσοφύλλης στους θόλους βλάστησης, ενώ η NIR επηρεάζεται από την εσωτερική δομή των φύλλων και την περιεκτικότητα σε ξηρή ύλη των φύλλων αλλά όχι από την περιεκτικότητα σε νερό.

Ο συνδυασμός του NIR με το SWIR αφαιρεί τις παραλλαγές που προκαλούνται από την εσωτερική δομή των φύλλων και την περιεκτικότητα σε ξηρή ύλη των φύλλων, βελτιώνοντας την ακρίβεια στην καταγραφή της περιεκτικότητας σε φυτικό νερό. Η ποσότητα νερού που είναι διαθέσιμη στην εσωτερική δομή των φύλλων ελέγχει σε μεγάλο βαθμό τη φασματική ανάκλαση στη ζώνη SWIR του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος.

Ο δείκτης NDMI εφαρμόστηκε στην παρακάτω δορυφορική εικόνα από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-2, την Τρίτη 10 Μαΐου 2022 και δείχνει μέρος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας, της Πελ/νήσου και των Βορειοδυτικών Κυκλάδων.  

Σχεδόν έναν χρόνο μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Αττική, οι οικολογικές επιπτώσεις τους είναι εμφανείς από το διάστημα. Οι καμένες εκτάσεις χαρακτηρίζονται από πολύ ξηρές περιοχές (πορτοκαλί και κόκκινο χρώμα) στη Βόρεια και Δυτική Αττική. 

Στη δεύτερη δορυφορική εικόνα απεικονίζεται η ίδια περιοχή στο ηλεκτρομαγνητικό φάσμα SWIR και οι κόκκινες ελλείψεις δείχνουν τις μεγαλύτερες καμένες εκτάσεις του 2021. 

Βαρβίτσα Λακωνίας: 400 στρέμματα έγιναν στάχτη σε δασική πυρκαγιά 26-27 Απριλίου 2022

Μεγάλες διαστάσεις έλαβε δασική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε από άγνωστη μέχρι στιγμής αιτία κοντά στο χωριό Βαρβίτσα Λακωνίας την Τρίτη 26 Απριλίου 2022. Οι καιρικές συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την έναρξη πυρκαγιών σύμφωνα με τους πυρομετεωρολογικούς δείκτες που υπολογίζει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr, κυρίως λόγω των ασυνήθιστα υψηλών για την εποχή θερμοκρασιών και τα χαμηλά ποσά υγρασίας, όμως οι ασθενείς άνεμοι βοήθησαν το έργο των πυροσβεστών ώστε να θέσουν υπό έλεγχο την πυρκαγιά περίπου 24 ώρες μετά την εκδήλωσή της. 

Η παρακάτω δορυφορική εικόνα με ψευδοχρωματισμό που ελήφθη από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο Sentinel-2 την Πέμπτη 28 Απριλίου 2022, δείχνει ότι περίπου 400 στρέμματα αγροτοδασικής έκτασης έγιναν στάχτη από την πυρκαγιά βορειοανατολικά της Βαρβίτσας. 

Ανησυχητικές διαστάσεις παίρνουν πλέον το πλήθος των δασικών πυρκαγιών και η συνολική καμένη έκταση που καταγράφονται στην Ελλάδα από την αρχή του έτους φέτος. Τα στοιχεία προέρχονται από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (European Forest Fire Information System - EFFIS - https://effis.jrc.ec.europa.eu) και μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα πατώντας εδώ. 

Τα κλιματικά μοντέλα μπορούν πλέον να προβλέψουν τα κύματα καύσωνα της θάλασσας μήνες νωρίτερα

Τα κύματα καύσωνα στη θάλασσα μπορεί να διαταράξουν την τροφική αλυσίδα, να προκαλέσουν άνθηση τοξικών φυκών, να εντείνουν τη σύγκρουση ανθρώπου-άγριας ζωής και να οδηγήσουν σε σοβαρές ζημιές στην αλιεία. Τα στοιχεία δείχνουν ότι γίνονται όλο και πιο θερμά και οι επιπτώσεις τους γίνονται πιο σοβαρές λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να αντιστραφούν αυτές οι τάσεις, εκτός από τον έλεγχο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα αυτή τη στιγμή για να βοηθήσουμε στην προστασία της ζωής των ωκεανών και των ανθρώπων που εξαρτώνται από αυτήν. Νέα έρευνα από μια ομάδα επιστημόνων υπό την ηγεσία της NOAA δείχνει ότι για μεγάλα τμήματα του ωκεανού, τα σημερινά κλιματικά μοντέλα μπορούν πλέον να προβλέψουν τα κύματα καύσωνα της θάλασσας αρκετούς μήνες νωρίτερα—αρκετός χρόνος για να ληφθούν μέτρα για τη μείωση των επιπτώσεων σε κοραλλιογενείς υφάλους, σε θαλάσσια θηλαστικά ή στην αλιεία σε ευάλωτες περιοχές.

Ο χάρτης δείχνει τη μέση ικανότητα των προβλέψεων για τον καύσωνα των ωκεανών κατά την περίοδο 1991-2020 που έγιναν από το σύστημα πρόβλεψης κλίματος NMME τρεις μήνες νωρίτερα. Οι ειδικοί άντλησαν αυτές τις προηγούμενες προβλέψεις από ένα αρχείο και τις συνέκριναν με παρατηρήσεις της θερμοκρασίας της επιφάνειας της θάλασσας την ίδια περίοδο. Οποιοσδήποτε τομέας όπου οι προβλέψεις δεν είχαν καμία ικανότητα κατά μέσο όρο -όπου ήταν χειρότερος από την τυχαία πιθανότητα- είναι χρωματισμένος λευκός. Τα μέρη όπου ο μέσος όρος της ικανοποιητικής πρόβλεψης ήταν υψηλότερος είναι το πιο σκούρο κόκκινο (σε αυτή την περίπτωση φθάνουν βαθμολογίες έως και 80%, με το 100 να αντιπροσωπεύει την τέλεια ικανότητα πρόβλεψης).

Η υψηλότερη ικανότητα πρόγνωσης εντοπίζεται στον Κεντροανατολικό Τροπικό Ειρηνικό Ωκεανό, όπου τα κύματα καύσωνα συνδέονται στενά με τα γεγονότα του Ελ Νίνιο (τα οποία τα μοντέλα μπορούν επίσης να προβλέψουν με ακρίβεια λίγους μήνες νωρίτερα). Το κόκκινο χρώμα γύρω από τη Χαβάη, κατά μήκος της δυτικής ακτής της Βόρειας Αμερικής και σε μεγάλο μέρος της Καραϊβικής σημαίνει ότι τα μοντέλα τα κατάφεραν πολύ καλά στην ακρίβεια πρόβλεψης των κύματων καύσωνα σε αυτές τις περιοχές τρεις μήνες πριν συμβούν. Τα μοντέλα είχαν τη δυσκολότερη περίοδο πρόβλεψης καύσωνα στα νερά κατά μήκος των δυτικών άκρων των λεκανών των ωκεανών - όπου η περιστροφή της Γης δημιουργεί ισχυρά, ρεύματα που οδηγούνται από τον άνεμο, και μπορούν να προκαλέσουν κύματα καύσωνα που σχηματίζονται και εξασθενούν γρήγορα.

Οι επιστήμονες σημείωσαν ότι τα μοντέλα που παράγουν αυτές τις προβλέψεις - μια κατανεμημένη συλλογή 6 διαφορετικών μοντέλων που τρέχουν στο NOAA και σε άλλα ιδρύματα των οποίων τα αποτελέσματα συνδυάζονται σε ένα σύνολο που περιγράφει μια σειρά από πιθανά σενάρια - παράγονται ήδη κάθε μήνα και θα μπορούσαν να τεθούν σε εφαρμογή για πρόβλεψη καύσωνα της θάλασσας αμέσως. Η έκδοση των μηνιαίων προβλέψεων με χρονικό ορίζοντα έως και ένα έτος, θα επέτρεπε στους διαχειριστές πόρων να αναπτύξουν ένα ευέλικτο πλαίσιο απόκρισης για τον περιορισμό των κινδύνων και του χρόνο που χρειάζονται για να δράσουν. Η στρατηγική θα μπορούσε να περιλαμβάνει ενέργειες για τη δέσμευση ανθρώπων των οποίων ο τρόπος ζωής ή η διαβίωσή τους εξαρτάται από τους θαλάσσιους πόρους, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν στην εξεύρεση λύσεων ή τουλάχιστον να αρχίσουν να προετοιμάζονται για τα κύματα καύσωνα, όπως να μειώσουν τα ανώτατα όρια αλιευμάτων ή ακόμη και να παύσουν την αλιεία.

Ο μοναδικός τρόπος για την προστασία της ζωής των ωκεανών από ακραίες θερμοκρασίες είναι να σταματήσει η περαιτέρω υπερθέρμανση του πλανήτη. Αλλά τα σημερινά εποχιακά κλιματικά μοντέλα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση των απειλών, και θα μπορούσαν να αποτρέψουν ένα καταστροφικό πλήγμα από το οποίο η αλιεία, ένας ύφαλος ή ένας πληθυσμός φαλαινών μπορεί να μην ανακάμψουν.

Πηγή: 
Jacox, M. G., Alexander, M. A., Amaya, D., Becker, E., Bograd, S. J., Brodie, S., Hazen, E. L., Pozo Buil, M., & Tommasi, D. (2022). Global seasonal forecasts of marine heatwaves. Nature, 604(7906), 486–490. https://doi.org/10.1038/s41586-022-04573-9 

Αποκλίσεις στην έκταση χιονοκάλυψης στην Ευρώπη τους 3 πρώτους μήνες του 2022

Σε σοβαρό φαινόμενο εξελίσσεται η ξηρασία σε πολλές περιοχές της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης, καθώς τον χειμώνα που μας πέρασε, το ύψος βροχής και η χιονοκάλυψη έφτασαν σε χαμηλά επίπεδα ρεκόρ. Ιδιαίτερα έχουν πληγεί η Βόρεια Ιταλία, η Νότια Γαλλία, η Βόρεια Ισπανία και η Πορτογαλία, όπου υδάτινοι ταμιευτήρες έχουν αδειάσει και καταγράφεται πολύ περιορισμένη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από υδροηλεκτρικά εργοστάσια. 

Το γράφημα του άρθρου δείχνει χάρτες αποκλίσεων της έκτασης χιονοκάλυψης τον Ιανουάριο, τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιου του 2022, όπως εκτιμήθηκαν από δορυφορικές μετρήσεις. Με κόκκινο χρώμα αποτυπώνονται οι περιοχές όπου η χιονοκάλυψη ήταν πιο περιορισμένη από τα κανονικά επίπεδα των τελευταίων 10 ετών (περίοδος αναφορά 2012-2021), και με αποχρώσεις του μπλε οι περιοχές όπου η χιονοκάλυψη διατηρήθηκε περισσότερες ημέρες από τον μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας. 

Βλέπουμε πως το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης είχε αρκετά λιγότερες ημέρες χιονοκάλυψης από τον μέσο όρο, και ιδιαίτερα τα χαμηλά υψόμετρα των Άλπεων, και οι οροσειρές της Δυτικής Ευρώπης και της Βορειοδυτικής Αφρικής. Η οροσειρά των Άλπεων τροφοδοτεί τα μεγαλύτερα ποτάμια της Ευρώπης και η έλλειψη χιονιού θα έχει άμεση επίπτωση στη μείωση της ροής των ποταμών τους υπόλοιπους μήνες της άνοιξης και το καλοκαίρι, ακόμη και αν εκδηλωθούν περισσότερες βροχοπτώσεις σύντομα. 

Στη χώρα μας τον Ιανουάριο η χιονοκάλυψη ήταν εκτεταμένη στα ανατολικά ηπειρωτικά τμήματα, ενώ και τον Μάρτιο είχαμε περισσότερες ημέρες χιονοκάλυψης στα ορεινά και ημιορεινά τμήματα σε σχέση με τον μέσο όρο των προηγούμενων ετών. 

Πηγή: H-SAF EUMETSAF