Η εξέλιξη της καμένης έκτασης από δορυφορικές απεικονίσεις στη μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο

Σύνταξη άρθρου: Γ. Κύρος, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α - Πεντέλη, Τετάρτη 30 Αυγούστου, 10:45

Εντυπωσιακές και ιδιαίτερα ανησυχητικές οι δορυφορικές απεικονίσεις από την εξέλιξη των καμένων εκτάσεων όπως καταγράφηκαν από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για τη μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά των τελευταίων πάρα πολλών ετών σε ευρωπαϊκό έδαφος στον Έβρο. Η πυρκαγιά ξεκίνησε στις 19.08.2023 και συνεχίζει να καίει μέχρι και σήμερα, έχοντας ενεργές εστίες περιμετρικά των καμένων εκτάσεων.

Στο παρακάτω βίντεο (animation) παρουσιάζεται η εξέλιξη των καμένων εκτάσεων από την ημέρα που ξέσπασε η πυρκαγιά μέχρι και χθες 29.08.2023. Συνεχίζοντας να καίει για 12η μέρα, η καμένη έκταση στην τελευταία ανανέωση από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus, ανήλθε στα 812.600 στρέμματα (έως την 29.08.2023, 12:03 τοπική ώρα). Από τη συνολική καμένη έκταση των 812.600 στρεμμάτων, τα περίπου 650.000 στρέμματα κάηκαν το τριήμερο 21-23 Αυγούστου.

Η οπτικοποίηση της εξέλιξης της καμένης έκτασης στη μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο, πραγματοποιήθηκε από τη μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Η εξέλιξη της καμένης έκτασης από δορυφορικές απεικονίσεις στη μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο.

Νεότερη δορυφορική απεικόνιση της καμένης έκτασης στην μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο

Σύνταξη άρθρου: Γ. Κύρος, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α - Πεντέλη, Τρίτη 29 Αυγούστου, 09:00

Νεότερα δορυφορικά δεδομένα που έγιναν σήμερα διαθέσιμα από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, για την μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά των τελευταίων πάρα πολλών ετών σε ευρωπαϊκό έδαφος στον Έβρο. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων, η συνολική έκταση που κατέκαψε η δασική πυρκαγιά του Έβρου, η οποία προέκυψε από τη συνένωση των πυρκαγιών σε Αλεξανδρούπολη και Δαδιά, ξεπερνά τα 808.000 στρέμματα (έως την 28.08.2023, 12:28 τοπική ώρα). Η οπτικοποίηση της καμένης έκτασης πραγματοποιήθηκε από την μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Εικόνα 1. Καμένη έκταση στην μεγάλη πυρκαγιά στον Έβρο μέχρι τις 28.08.2023 από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus (EMS).

Τοπικά ισχυρές καταιγίδες στα βορειοδυτικά τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 29/08

Σύνταξη άρθρου: Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ - Πεντέλη, Τρίτη 29 Αυγούστου 2023, 22:45

Σύμφωνα με τα νεότερα προγνωστικά στοιχεία του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών/meteo.gr, τοπικές βροχές και καταιγίδες αναμένονται τις πρώτες πρωινές ώρες της Τρίτης 29/08 κυρίως σε τμήματα του Βορείου Ιονίου και της βορειοδυτικής ηπειρωτικής χώρας. Τοπικά τα φαινόμενα είναι πιθανό να είναι ισχυρά και να συνοδεύονται από χαλαζοπτώσεις και ισχυρούς ανέμους. Στην παρακάτω ομάδα χαρτών παρουσιάζεται ο εκτιμώμενος υετός 3ώρου για τα διαστήματα 06:00-09:00 και 09:00-12:00 της Τρίτης 29/08.

Ξεπέρασε τους 38 °C η μέγιστη θερμοκρασία τη Δευτέρα 28/08

Σύνταξη άρθρου: Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ – Πεντέλη, Δευτέρα 28 Αυγούστου 2023, 17:00

Σύμφωνα με το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr τη Δευτέρα 28/08 η μέγιστη θερμοκρασία στη χώρα μας ξεπέρασε τους 38 °C, με την μέγιστη θερμοκρασία να σημειώνεται στο μετεωρολογικό σταθμό στο Αίγιο όπου ήταν ίση με 38.2˚C. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται οι 8 σταθμοί που κατέγραψαν τις υψηλότερες μέγιστες θερμοκρασίες εώς τις 17:00 το απόγευμα της Δευτέρας 28/08.

Στους 37-38 °C έφτασε η θερμοκρασία την Κυριακή 27/08

Σύνταξη άρθρου: Στρ. Βουγιούκας, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ – Πεντέλη, Κυριακή 27 Αυγούστου 2023, 17:00

Σύμφωνα με το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών / meteo.gr την Κυριακή 27/08 ο υδράργυρος έφτασε στους 37-38 °C στα ηπειρωτικά. Στον ακόλουθο πίνακα παρουσιάζονται οι 8 σταθμοί που κατέγραψαν τις υψηλότερες μέγιστες θερμοκρασίες τις 16:30 το απόγευμα της Κυριιακής 27/08.

Πυρκαγιές λόγω κεραυνών: Μια κρυφή απειλή (;)

Σύνταξη άρθρου: Θ.Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Σάββατο 26 Αυγούστου 2023, 20:00

Οι κεραυνοί αποτελούν φυσικό παράγοντα με σημαντική επίδραση στη δραστηριότητα των δασικών πυρκαγιών σε παγκόσμιο επίπεδο, ενώ σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη μας αποτελούν την κύρια αιτία έναρξης πυρκαγιών. Στην Μεσόγειο, μελέτες έχουν δείξει ότι οι κεραυνοί ευθύνονται για σχεδόν το 5% του συνόλου των δασικών πυρκαγιών, αποτελώντας συχνά ένα σημαντικό πρόδρομο φυσικό φαινόμενο για την εκδήλωση μεγάλων συμβάντων κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου.  

Ο λόγος που ένας κεραυνός μπορεί να οδηγήσει στην έναρξη δασικής πυρκαγιάς σχετίζεται με τη θερμοκρασία του, η οποία μπορεί να φτάσει έως και τους 27.000 ^oC. Με άλλα λόγια, ένας κεραυνός λειτουργεί ως (φυσική) πηγή θέρμανσης ικανή να οδηγήσει σε ανάφλεξη της δασικής καύσιμης ύλης. Ειδικότερα, οι δασικές πυρκαγιές που ξεκινούν από την πτώση κεραυνών συνδέονται άμεσα με την εκδήλωση των λεγόμενων ξηρών καταιγίδων.

Μία ξηρή καταιγίδα μπορεί να οριστεί ως μία καταιγίδα που χαρακτηρίζεται από ηλεκτρική δραστηριότητα (κεραυνούς) και συνοδεύεται από λίγη έως καθόλου βροχή. Οι ατμοσφαιρικές συνθήκες που συνδέονται με την ανάπτυξη ξηρών καταιγίδων περιλαμβάνουν αυξημένη αστάθεια στην ατμόσφαιρα και ένα πολύ βαθύ και ξηρό κατώτερο στρώμα μέσα στην τροπόσφαιρα, το οποίο υπό συνθήκες μπορεί να επιτρέψει την ανάπτυξη κατακόρυφων νεφών με μεγάλο ύψος βάσης. Το βαθύ και ξηρό τροποσφαιρικό στρώμα αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό στοιχείο όλων των ξηρών καταιγίδων, καθώς συνεισφέρει περαιτέρω στην εξάτμιση του διαθέσιμου υετού (βροχή) όπως πέφτει από τη βάση του νέφους προς το έδαφος και επομένως στην εκδήλωση κεραυνικής δραστηριότητας δίχως την παρουσία βροχής.

Ωστόσο, μία ξηρή καταιγίδα δεν οδηγεί πάντα και κατ’ ανάγκη σε έναρξη δασικής πυρκαγιάς. Η πιθανότητα ανάφλεξης από την πτώση κεραυνού εξαρτάται από το είδος της δασικής καύσιμης ύλης, την περιεχόμενη σε αυτήν υγρασία, αλλά και, γενικότερα, από τις πυρομετεωρολογικές συνθήκες που επικρατούν στην επιφάνεια κατά τη διάρκεια αλλά και μετά την εκδήλωση του κεραυνικού πλήγματος. Για παράδειγμα, όταν τα δασικά καύσιμα είναι πολύ ξηρά και οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες ευνοϊκές (π.χ., υψηλές θερμοκρασίες, χαμηλή σχετική υγρασία, ισχυροί άνεμοι), ένα κεραυνικό πλήγμα μπορεί να οδηγήσει σε ανάφλεξη και έναρξη πυρκαγιάς μέσα σε λίγα μόνο λεπτά από την εκδήλωση του. Αντίθετα, εάν η δασική καύσιμη ύλη είναι αρκετά υγρή και οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες δεν είναι ευνοϊκές, τότε η ανάφλεξη μπορεί να συμβεί πολλές ώρες ή και ημέρες μετά το αρχικό κεραυνικό πλήγμα. Υπό αυτές τις συνθήκες, θα λέγαμε ότι η εκδήλωση ξηρών καταιγίδων αποτελεί μία δυνητικά υποβόσκουσα απειλή, αφού μπορεί να οδηγήσει σε εκδήλωση δασικών πυρκαγιών αρκετές ημέρες μετά από την πτώση κεραυνών σε μια περιοχή.

Η Εικόνα 1 παρουσιάζει απλουστευμένα ένα εννοιολογικό μοντέλο περιγραφής της διεργασίας ανάφλεξης της δασικής καύσιμης ύλης από πτώση κεραυνού. Εάν υποθέσουμε ότι ένας κεραυνός «χτυπά» ένα δέντρο, το ηλεκτρικό του φορτίο διαπερνά τον πυρήνα του δέντρου και φτάνει μέχρι τις ρίζες του. Εάν η περιεχόμενη υγρασία του δέντρου είναι υψηλή, δε θα συμβεί αμέσως ανάφλεξη. Παρόλα αυτά, το κατώτερο τμήμα του δέντρου και οι ρίζες του μπορούν να αναφλεχθούν και να συντηρήσουν καύση, ακόμα και χωρίς την παρουσία άφθονου οξυγόνου. Η «εσωτερική» αυτή καύση είναι ασθενής και εξελίσσεται με αργό ρυθμό, ενώ δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμη δίχως τη χρήση εξειδικευμένων θερμικών καμερών ή άλλων, αντίστοιχων τεχνικών τηλεπισκόπισης. Σε περίπτωση που οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες είναι ευνοϊκές, η καύση στο εσωτερικό και τις ρίζες του δέντρου μπορεί να επεκταθεί στο εξωτερικό, οδηγώντας τελικά στην έναρξη μίας δασικής πυρκαγιάς.

Εικόνα 1. Εννοιολογικό μοντέλο ανάφλεξης της δασικής καύσιμης ύλης από πτώση κεραυνού.

Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η έναρξη δασικών πυρκαγιών από πτώσεις κεραυνών αποτελούν ένα σχετικά συχνό φαινόμενο και στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν οι δασικές πυρκαγιές στη Σκόπελο, στις 6 και 12 Ιουνίου 2022, όπως και η δασική πυρκαγιά του Αγίου Όρους στις 29 Ιουνίου 2022, αλλά και οι δασικές πυρκαγιές που ξέσπασαν σε διάφορα μέρη της νότιας χώρας το Σάββατο 26 Αυγούστου 2023. 

Τα παραπάνω έχουν αντληθεί από ενημερωτικό δελτίο της Πυρομετεωρολογικής Ομάδας FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Το ερευνητικό έργο FLAME υποστηρίζεται από το Ελληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας (ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ.) στο πλαίσιο της Δράσης "2η Προκήρυξη ερευνητικών έργων ΕΛ.ΙΔ.Ε.Κ. για την ενίσχυση των Μεταδιδακτορικών Ερευνητών/τριών (Αριθμός Έργου: 00559).

Επικαιροποίηση μετρήσεων: Το 33% των δασών της Αττικής κάηκε μέσα στα 7 τελευταία χρόνια

Σύνταξη άρθρου: Κ. Λαγουβάρδος, Β. Κοτρώνη, Θ. Γιάνναρος και Γ. Κύρος

Ε.Α.Α – Πεντέλη, Κυριακή 26 Αυγούστου 2023, 13:30

Εντυπωσιακά αποτελέσματα προκύπτουν από την επικαιροποιημένη ανάλυση των καμένων εκτάσεων από τις δασικές πυρκαγιές των τελευταίων επτά ετών (2017-σήμερα) στην Περιφέρεια Αττικής.
Από το 2017 μέχρι και τις 25 Αυγούστου 2023, 12 μεγάλες πυρκαγιές έχουν κάψει περισσότερα από 600.000 στρέμματα σύμφωνα με τις αναφορές από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus και το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Η περίμετρος των καμένων εκτάσεων δίνεται στο χάρτη που ακολουθεί.

Εικόνα 1. Περίμετρος των καμένων εκτάσεων στην Περιφέρεια Αττικής από το 2017 ως σήμερα. Με κόκκινο σημειώνονται οι εκτάσεις που έχουν καεί το 2023 (ως τις 25/8) και με κίτρινα και πορτοκαλί χρώματα οι εκτάσεις που κάηκαν τα προηγούμενα 7 έτη. Με γκρι χρώμα σημειώνεται η ευρύτερη περιοχή του λεκανοπεδίου Αττικής.

Ο παρακάτω πίνακας παραθέτει τον αριθμό των καμένων στρεμμάτων ανά έτος από το 2017.

Πίνακας 1. Συνολικές καμένες εκτάσεις κατά τα έτη 2017-2023 στην περιοχή της Αττικής.

Η συνολική επιφάνεια της Περιφέρειας Αττικής (χωρίς την περιοχή της Τροιζηνίας, των νησιών και του Λεκανοπεδίου) είναι 2.500.000 στρέμματα, οπότε τα τελευταία 7 έτη το 25% της συνολικής επιφάνειας έχει καεί από δασικές πυρκαγιές. Στην Περιφέρεια Αττικής η επιφάνεια των δασικών εκτάσεων είναι περίπου 1.230.000 στρέμματα και τα τελευταία 7 χρόνια έχουν καεί 405.000 στρέμματα δάσους, δηλαδή το 33% της επιφάνειας των δασών.

Τα παραπάνω ανησυχητικά στοιχεία για την Αττική υπογραμμίζουν την ανάγκη συνολικού επαναπροσδιορισμού της στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Ειδικότερα, η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών απαιτεί μία ολοκληρωμένη προσέγγιση που θα ενσωματώνει γνώση αιχμής από διαφορετικές επιστήμες, μεταξύ αυτών και η πυρομετεωρολογία. Είναι χαρακτηριστικό πως η εκδήλωση ακραίων δασικών πυρκαγιών περιλαμβάνει τη σύζευξη, την αλληλεπίδραση φωτιάς και ατμόσφαιρας, οπότε είναι αδύνατο να χαραχθεί οποιαδήποτε στρατηγική διαχείρισης δίχως την ενεργό συνεισφορά της μετεωρολογικής γνώσης. Επιπροσθέτως, οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες καθορίζουν εάν και πότε τα δασικά καύσιμα θα καταστούν εύφλεκτα, επηρεάζοντας επίσης τα χαρακτηριστικά της εξάπλωσης και της συμπεριφοράς της φωτιάς. Παρατηρησιακά δίκτυα όπως το δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών της μονάδας ΜΕΤΕΟ/Ε.Α.Α μπορούν να συνεισφέρουν σημαντικά στην κατεύθυνση μιας ολοκληρωμένης, επιστημονικά τεκμηριωμένης στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας.

Ελλάδα 2023: 52% λιγότερες μεγάλες δασικές πυρκαγιές και 195% αύξηση των καμένων εκτάσεων

Σύνταξη ανακοίνωσης: Θ.Μ. Γιάνναρος, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Παρασκευή 25 Αυγούστου 2023, 13:00

Αρνητικά είναι τα στατιστικά στοιχεία (Εικόνες 1 - 3) για την πορεία της φετινής (2023) αντιπυρικής περιόδου στη χώρα μας, όπως αυτά προκύπτουν από την ανάλυση των δεδομένων του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (https://effis.jrc.ec.europa.eu) που επεξεργάστηκε η Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ). Ειδικότερα:

🔥Η αθροιστικά καμένη έκταση στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Πέμπτη 24.08.2023, καταγράφει αύξηση +195% σε σύγκριση με την έκταση που κατά μέσο όρο (2002 - 2022) καίγεται ετησίως στη χώρα μας.

🔥Καταγράφοντας 1.281.480 στρέμματα καμένων εκτάσεων έως την Πέμπτη 24.08.2023, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών. Δεύτερη έρχεται η Ισπανία με 824.640 στρέμματα και τρίτη η Ιταλία με 595.330 στρέμματα. Αύξηση των καμένων εκτάσεων καταγράφουν επίσης η Γαλλία (+66%) και το Μαρόκο (+30%), ενώ μείωση καταγράφεται στις υπόλοιπες χώρες.

🔥Ο αθροιστικός αριθμός των μεγάλων δασικών πυρκαγιών (>300 στρέμματα) στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Πέμπτη 24.08.2023, καταγράφει μείωση -52% σε σύγκριση με τον αριθμό μεγάλων δασικών πυρκαγιών που κατά μέσο όρο (2002 - 2022) εκδηλώνονται στη χώρα μας σε ετήσια κλίμακα. Αύξηση του αριθμού των δασικών πυρκαγιών καταγράφεται σε Ισπανία (+78%), Γαλλία (+194%), Μαρόκο (+51%), Κύπρο (+2%), Λιβύη (+3%) και Σλοβενία (+14%). 

🔥Καταγράφοντας 27 μεγάλες δασικές πυρκαγιές (>300 στρέμματα) έως την Πέμπτη 24.08.2023, η Ελλάδα κατατάσσεται έβδομη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ισπανία με 340 δασικές πυρκαγιές κατά τη διάρκεια του 2023. 

🔥Η μέση καμένη έκταση ανά μεγάλη δασική πυρκαγιά στην Ελλάδα, από την αρχή του έτους έως και την Πέμπτη 24.08.2023, σημειώνει αύξηση +517% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2002 - 2022.

🔥Καταγράφοντας, κατά μέσο όρο, 47.462 στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά εώς την Πέμπτη 24.08.2023, η Ελλάδα κατατάσσεται πρώτη μεταξύ 20 Μεσογειακών χωρών, με τεράστια μάλιστα διαφορά. Δεύτερη έρχεται η Αλγερία με μέσο όρο 10.517 ανά δασική πυρκαγιά και τρίτη η Συρία με μέσο όρο 6.053 στρέμματα ανά δασική πυρκαγιά. Αυξήσεις καταγράφονται επίσης σε Τυνησία (+1%) και Ιταλία (+35%), με τις υπόλοιπες χώρες να παρουσιάζουν μείωση στον μέσο όρο των στρεμμάτων ανά δασική πυρκαγιά. 

Εικόνα 1. Συνολική καμένη έκταση στις χώρες της Μεσογείου έως την Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023. 

Εικόνα 2. Συνολικός αριθμός μεγάλων δασικών πυρκαγιών (>300 στρέμματα) στις χώρες της Μεσογείου έως την Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023. 

Εικόνα 3. Μέση καμένη έκταση ανά μεγάλη δασική πυρκαγιά στις χώρες της Μεσογείου έως την Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023. 

Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι απαιτείται μια άμεση, δραστική αλλαγή προς ολοκληρωμένες λύσεις διαχείρισης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Σε αυτή την κατεύθυνση, η μονάδα ΜΕΤΕΟ/ΕΑΑ μπορεί να συνεισφέρει με εργαλεία και υπηρεσίες όπως ενδεικτικά είναι (1) το εκτεταμένο και πιο πυκνό δίκτυο αυτόματων μετεωρολογικών σταθμών στην Ελλάδα, (2) το προηγμένο προγνωστικό σύστημα ταχείας απόκρισης IRIS 2.0, και (3) οι υψηλής ανάλυσης μετεωρολογικές και πυρομετεωρολογικές προγνώσεις.

Έβρος 2023 - Η μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά των τελευταίων 20 ετών στην Ελλάδα

Σύνταξη ανακοίνωσης: Θ.Μ. Γιάνναρος, Γ. Κύρος, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α - Πεντέλη, Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023, 18:30

Νεότερα δορυφορικά δεδομένα που έγιναν σήμερα διαθέσιμα από την Υπηρεσία Ταχείας Χαρτογράφησης Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναδεικνύουν τη δασική πυρκαγιά στον Έβρο ως την μεγαλύτερη δασική πυρκαγιά των τελευταίων πάρα πολλών ετών σε ευρωπαϊκό έδαφος. Όπως προκύπτει από την ανάλυση των δορυφορικών δεδομένων, η συνολική έκταση που κατέκαψε η δασική πυρκαγιά του Έβρου, η οποία προέκυψε από τη συνένωση των πυρκαγιών σε Αλεξανδρούπολη και Δαδιά, ξεπερνά τα 720.000 στρέμματα (έως την 23.08.2023, 12:19 τοπική ώρα).

Υιοθετώντας τον ορισμό μιας μέγα-πυρκαγιάς ως μιας πυρκαγιάς που ξεπερνά σε έκταση τα 100.000 στρέμματα, η Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) παρουσιάζει στο χάρτη της Εικόνας 1 τις μέγα-πυρκαγιές που έπληξαν την Ελλάδα από το 2002 έως και το 2023. Πρόκειται για συνολικά 16 μέγα-πυρκαγιές, οι οποίες κατέκαψαν περισσότερα από 4.200.000 στρέμματα, ουσιαστικά από το 2007 και έπειτα. Μεταξύ αυτών, η δασική πυρκαγιά στον Έβρο αναγνωρίζεται πλέον ως η μεγαλύτερη σε έκταση μέγα-πυρκαγιά των τελευταίων 21 ετών στην Ελλάδα.

Τέλος, σημαντικό είναι να σημειωθεί πως το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των μέγα-πυρκαγιών σημειώθηκαν την τριετία 2007-2009 (9 στο σύνολο), 1 το 2012 και 6 την τριετία 2021-2023.

Εικόνα 1. Οι μέγα-πυρκαγιές στην Ελλάδα από το 2002 μέχρι και το 2023 (23/08).

Περισσότερα από 1.200.000 στρέμματα έχουν καεί έως την 23.08.2023 - 3 φορές περισσότερα από το μέσο όρο 2006 - 2022

Σύνταξη ανακοίνωσης: Θ.Μ. Γιάνναρος, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023, 14:00

Πολύ αρνητικά είναι τα στοιχεία που καταγράφει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Δασικών Πυρκαγιών σχετικά με τις καταστροφικές συνέπειες των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας κατά τη διάρκεια της τρέχουσας (2023) αντιπυρικής περιόδου. Πιο αναλυτικά: 

🔥Έως την Τετάρτη 23.08.2023, οι δασικές πυρκαγιές που έχουν εκδηλωθεί στη χώρα μας έχουν κατακάψει περισσότερα από 1.200.000 στρέμματα. 
🔥Η έκταση που έχει καεί έως την Τετάρτη 23.08.2023 αντιστοιχεί σε περίπου 3 φορές την έκταση που κατά μέσο όρο (2006 - 2022) καίγεται ετησίως στη χώρα μας.  
🔥Οι μέχρι σήμερα (Τετάρτη, 23.08.2023) καμένες εκτάσεις στη χώρα μας υπολείπονται κατά περίπου 40.000 στρέμματα από την επόμενη χειρότερη επίδοση που καταγράφηκε το 2021 με συνολικά 1.300.590 στρέμματα. 
🔥Είναι πολύ πιθανό η χρονιά του 2023 να χαρακτηριστεί ως η δεύτερη χειρότερη των τελευταίων 17 ετών (το 2007 παραμένει πρώτο, με περισσότερα από 2.700.000 στρέμματα). 
🔥Κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2023 κάηκαν περισσότερα από 520.000 στρέμματα, ενώ κατά τη διάρκεια του Αυγούστου 2023 (έως την Τετάρτη 23.08.2023) έχουν καεί περισσότερα από 730.000 στρέμματα. 
🔥Τα τελευταία 3 έτη (2021, 2022, 2023), οι δασικές πυρκαγιές στη χώρα μας έχουν κατακάψει σχεδόν 3.000.000 στρέμματα. 

Εικόνα 1. Πορεία αθροιστικά καμένων εκτάσεων στην Ελλάδα από την 01.01.2023. 

Τα παραπάνω στοιχεία τονίζουν την ανάγκη για άμεσο και ολικό επανασχεδιασμό της στρατηγικής διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας. Η νέα στρατηγική θα πρέπει να αναγνωρίζει τη διεπιστημονικότητα του προβλήματος των δασικών πυρκαγιών και να βασίζεται σε σύγχρονη επιστημονική γνώση, αξιοποιώντας υπηρεσίες και εργαλεία που είναι ήδη διαθέσιμα.

Δορυφορική εικόνα της μεγάλης πυρκαγιάς στην Πάρνηθα το πρωί της Τετάρτης 23 Αυγούστου 2023

Σύνταξη άρθρου: Γ. Κύρος, Θ.Μ. Γιάνναρος, Κ. Λαγουβάρδος

Ε.Α.Α - Πεντέλη, Τετάρτη 23 Αυγούστου, 22:00

Το πρωί της Τετάρτης 23/08 ένας εκ των δύο ευρωπαϊκών δορυφόρων Sentinel-2 πέρασε πάνω από τη Αττική και την Ανατολική Κορινθία και κατέγραψε την καμένη έκταση, καθώς και τα ενεργά μέτωπα της μεγάλης πυρκαγιάς που μαίνεται στην περιοχή της Πάρνηθας. Η παρακάτω δορυφορική εικόνα παρουσιάζεται μετά από επεξεργασία από την μονάδα METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.

Η έκρηξη της δασικής πυρκαγιάς στην Πάρνηθα την Τετάρτη 23 Αυγούστου 2023 - Δημιουργία πυρονέφους

Σύνταξη άρθρου: Θ.Μ. Γιάνναρος, Α. Καραγιαννίδης, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Τετάρτη 23 Αυγούστου, 18:15

Εκρηκτική εξάπλωση και ακραία συμπεριφορά παρουσίασε νωρίτερα το απόγευμα της Τετάρτης 23.08.2023 η δασική πυρκαγιά που βρίσκεται σε εξέλιξη από εχθές στον ορεινό όγκο της Πάρνηθας. Ειδικότερα, αυτό συνέβη όταν η πυρκαγιά εισήλθε στη βάση χαράδρας με πυκνή βλάστηση στις πλαγιές. Αυτό οδήγησε αρχικά στην αύξηση του πυροθερμικού φορτίου, με τα θερμά αέρια που παράγονται κατά την καύση να οδηγούνται προς την κορυφή της χαράδρας, θερμαίνοντας έτσι τα άκαυτα δασικά καύσιμα και δημιουργώντας ένα επαγωγικό, πολύ ισχυρό ρεύμα αέρα προς τα ανάντη (προς την κορυφή της χαράδρας), το οποίο και “τράβηξε” την πυρκαγιά μέχρι την κορυφή της χαράδρας με εκρηκτικό τρόπο (Εικόνα 1).

Εικόνα 1

Χαρακτηριστικό αποτύπωμα της ακραίας συμπεριφοράς που παρουσίασε η πυρκαγιά αποτελεί άλλωστε και η παροδική δημιουργία πυρονέφους πάνω από την πυρκαγιά (Εικόνα 2). Τα πυρονέφη δημιουργούνται εξαιτίας των μεγάλων ποσών θερμότητας που εκλύει η φωτιά, οδηγώντας τελικά στη σύζευξη της με την ατμόσφαιρα (η φωτιά δημιουργεί το δικό της καιρό).

Εικόνα 2

Πέμπτη 24/08, 10:45: Νεότερη ενημέρωση για τους ανέμους στην Αττική

Σύνταξη ανακοίνωσης: Στρ. Βουγιούκας, Γ. Κύρος, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Πέμπτη 24 Αυγούστου 2023, 11:00

Σχετικά με τη δασική πυρκαγιά που βρίσκεται σε εξέλιξη στην Πάρνηθα, τα πρωινά προγνωστικά στοιχεία της Πέμπτης 24/08, δείχνουν ότι κατά τη διάρκεια της ημέρας θα πνέουν βόρειοι βορειοανατολικοί άνεμοι, οι οποίοι τις μεσημεριανές ώρες θα ενισχυθούν στα 5 μποφόρ (με ισχυρότερες ριπές), το απόγευμα θα παρουσιάσουν μικρή εξασθένηση, ενώ το βράδυ θα εξασθενήσουν σημαντικά. Ακολουθούν προγνωστικοί χάρτες από το μοντέλο υψηλής ανάλυσης της μονάδας ΜΕΤΕΟ του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) για τις 13:00 το μεσημέρι και για τις 17:00 το απόγευμα.

Όπως φαίνεται, στις 13:00, οι ριπές των ΒΒΑ ανέμων στην περιοχή της πυρκαγιάς θα φτάνουν τα 70 km/h, ενώ ΒΑ άνεμοι με ριπές στο εύρος των 75-80 km/h θα πνέουν στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Πεντέλης και Υμηττού. Αντίστοιχα, στις 17:00, οι ριπές των ΒΒΑ ανέμων στην περιοχή της πυρκαγιά θα φτάνουν τα 50 km/h, ενώ βορειοανατολικοί άνεμοι με ριπές στο εύρος των 55-60 km/h θα πνέουν στην ευρύτερη περιοχή μεταξύ Πεντέλης και Υμηττού.

Επισημαίνεται ότι πέραν του ανεμολογικού πεδίου που περιγράφεται παραπάνω, η κάθε πυρκαγιά δημιουργεί το δικό της καιρό σε πολύ τοπικό επίπεδο.

Μάλτα και Σικελία καλυμμένες από τον καπνό των δασικών πυρκαγιών της Ελλάδας

Σύνταξη άρθρου: Σ. Ντάφης, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ – Πεντέλη, Τετάρτη 23 Αυγούστου 2023, 13:00

Την ώρα που δεκάδες δασικές πυρκαγιές μαίνονται στη χώρα μας και καταστρέφουν εκατοντάδες χιλιάδες στρέμματα δάσους, καλλιεργήσιμων εκτάσεων, και κατοικημένων περιοχών, ο καπνός έχει σκεπάσει μεγάλο μέρος της Ανατολικής Μεσογείου. Ειδικά οι πυρκαγιές στη Θράκη παράγουν τεράστιες ποσότητες μικροσωματιδίων που πλέον έχουν φτάσει στη Νότια Ιταλία και τη Μάλτα. Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην Κεντρική Μεσόγειο ευνοούν την καθίζηση των αερίων μαζών και μαζί τους τα μικροσωματίδια, τα οποία εντοπίζονται πολύ κοντά στο έδαφος. 

Χαρακτηριστική είναι η δορυφορική εικόνα που επεξεργάστηκε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών/meteo.gr το πρωί της Τετάρτης 23/8, η οποία δείχνει την έκταση που καλύπτει ο καπνός από τις πυρκαγιές στην Ελλάδα. Ειδικά στην περιοχή της Σικελίας και της Μάλτας, η ποιότητα του αέρα είναι εξαιρετικά χαμηλή λόγω της υψηλής συγκέντρωσης μικροσωματιδίων PM10 και PM2.5.

Ακολουθεί εικόνα από την κάμερα καιρού στην Σλιέμα της Μάλτας, όπου διακρίνεται η περιορισμένη ορατότητα στο λιμάνι της πόλης. 

Η δασική πυρκαγιά στην Πάρνηθα μέσα από την κάμερα του Ε.Α.Α. στην Πεντέλη

Σύνταξη άρθρου: Α. Καραγιαννίδης, Θ. Γιάνναρος, Κ. Λαγουβάρδος

ΕΑΑ – Πεντέλη, Τετάρτη 23 Αυγούστου 2023, 10:15

Στο βίντεο που ακολουθεί διακρίνεται η έναρξη και η εξέλιξη της δασικής πυρκαγιάς στην Πάρνηθα από την κάμερα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στις εγκαταστάσεις της Πεντέλης. Το βίντεο ξεκινά από το πρωί της Τρίτης 22/08 και εκτείνεται έως τις πρωινές ώρες της Τετάρτης 23/08.

Νεότερη πυρομετεωρολογική ενημέρωση για τη δασική πυρκαγιά στην Πάρνηθα - Οπισθοδρομούσα πυρκαγιά

Σύνταξη ανακοίνωσης: Θ.Μ. Γιάνναρος, Γ. Παπαβασιλείου, Κ. Λαγουβάρδος
ΕΑΑ - Πεντέλη, Τρίτη 22 Αυγούστου, 23:00

Σχετικά με τη δασική πυρκαγιά που εκδηλώθηκε νωρίτερα στην περιοχή της Πάρνηθας (Χασιά, Αττική), η πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME της μονάδας METEO του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) ενημερώνει: 

🔥Η πυρκαγιά συμπεριφέρεται ως οπισθοδρομούσα πυρκαγιά (backing fire), εξαπλούμενη βόρεια-βορειοανατολικά, αντίθετα στην επικρατούσα διεύθυνση του ανέμου. Σημαντικό ρόλο σε αυτή τη συμπεριφορά της φωτιάς παίζει η αλληλεπίδραση της με την πολύπλοκη τοπογραφία και ειδικότερα τις απότομες κλίσεις της περιοχής, οπότε και αυτή μπορεί να κινείται με σχετική ταχύτητα ενάντια στους εξασθενημένους αυτή την ώρα βορειοανατολικούς ανέμους. Επιπροσθέτως, η παρουσία πυκνής και συνεχούς βλάστησης σε συνδυασμό με τις χαράδρες της περιοχής ευνοεί την πρόσκαιρη ανάπτυξη ακραίας συμπεριφοράς. Με βάση την εικόνα που παρουσιάζει η φωτιά, αναμένεται η προς βορρά εξάπλωση της να  επιβραδυνθεί όταν πλέον θα πλησιάσει την κορυφογραμμή. Παράλληλα, αναμένεται να συνεχιστεί η πλευρική της ανάπτυξη, δυτικά και ανατολικά. Τέλος, σημειώνεται ότι πολύ κρίσιμο στοιχείο για τον πλήρη έλεγχο της πυρκαγιάς θα αποτελέσει ο αποτελεσματικός έλεγχος των όποιων εστιών παραμείνουν ενεργές εντός των χαραδρών της περιοχής. 

🔥Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη των πυρομετεωρολογικών συνθηκών, αυτή τη στιγμή εμφανίζουν μικρή βελτίωση. Ωστόσο, η εξασθένιση των ανέμων υποβοηθά την αλληλεπίδραση της φωτιάς με την τοπογραφία και τη συνέχιση της εξάπλωσης της προς βόρεια-βορειοανατολικά, όπως σημειώθηκε παραπάνω. Από νωρίς το ξημέρωμα (03:00) της Τετάρτης 23.08.2023 αναμένουμε εκ νέου επιδείνωση των πυρομετεωρολογικών συνθηκών, οι οποίες θα παραμείνουν δυσμενείς έως και αργά το απόγευμα (19:00) της ίδιας ημέρας. Τα παραπάνω συνοψίζονται στο πυρομετεώγραμμα της Εικόνας 1.  

Εικόνα 1. Πυρομετεώγραμμα για τη δασική πυρκαγιά στη Πάρνηθα (Χασιά, Αττική). Όλες οι ώρες είναι τοπικές.